امروز می‌خواهیم راجع به یکی از بیماری‌های روانپزشکی صحبت کنیم که شاید شما هم نام آن را شنیده باشید و یا حتی راجع به آن کتاب خوانده باشید.
اختلال هویت تجزیهای که اختلال شخصیت چندگانه نامیده می‌شود، یکی از مزمن‌ترین اختلالات تجزیهای محسوب می‌شود.
بیشتر افراد خود را انسانی با یک شخصیت اساسی می‌دانند و حسی یکپارچه از خویشتن دارند .
ولی بیماران مبتلا به اختلالات تجزیهای، حس دارا بودن یک هوشیاری واحد را از دست می‌دهند.
شخص احساس می‌کند که فاقد هویت است یا درباره هویت خود سردرگم است.
و یا اینکه هویت‌های متعددی دارد. هر چیزی که معمولا به انسان‌ها شخصیت واحد می‌بخشد.
(مثل افکار، احساسات و اعمال یکپارچه) در افراد مبتلا به اختلالات تجزیهای طبیعی نیست.
سازگار شناخت اختلال شخصیتی چندگانه
تجزیه بهعنوان دفاعی در مقابل ضربه ظهور می‌کند که البته منظور از کلمه ضربه در اینجا، ضربات روحی و روانی است.
تجزیه در اصل یک نوع سیستم دفاعی است که ذهن به‌صورت ناخودآگاه و بی‌آنکه ما روی آن کنترلی داشته باشیم، در پیش می‌گیرد.
دفاع‌های تجزیهای کارکرد دوگانه‌ای دارند. اول اینکه به فرد کمک می‌کنند در زمان وقوع ضربه خود را از آن دور کند.
و دوم اینکه مانعی برای گنجاندن ضربه در زندگی فرد می‌شوند و آن را به تعویق می‌اندازند.
در اصل تجزیه وضعیتی را به‌وجود می‌آورد که محتویات ذهنی در هوشیاری‌های موازی حضور همزمان پیدا می‌کنند.
علایم شناختی این اختلال
گروهی از دانشمندان معتقدند که اختلال هویت تجزیهای بسیار نادر است و گروه دیگر می‌گویند.
که اختلال مزبور بسیار کمتر از حد واقعی شناسایی شده است.
بیشتر بیمارانی که تشخیص این اختلال را دریافت می‌کنند، مؤنث هستند.
و در اصل نسبت ابتلای خانمها به آقایان از ۵ به ۱ تا ۹ به ۱ متغیر است.
با این حال اکثر پزشکان و پژوهشگران معتقدند که آقایان در نمونه‌‌های بالینی کمتر از حد واقعی گزارش شده‌اند.
زیرا به عقیده آنها بیشتر افراد مذکری که دچار این بیماری هستند.
بیشتر وارد سیستم قضاوت جنایی می‌شوند تا سیستم بهداشت روانی.
این اختلال در اواخر نوجوانی و اوایل جوانی بیشتر دیده می‌شود و میانگین سنی در زمان تشخیص ۳۰ سالگی است.
هرچند بیماران معمولا ۵ تا ۱۰ سال پیش از تشخیص، نشانه‌ها را داشته‌اند.
به‌نظر می‌رسد که این اختلال در بستگان درجه اول مبتلایان بیشتر از جمعیت کلی دیده می‌شود.
علت بیماری شخصیت چندگانه داشتن
علت اختلال هویت تجزیهای به‌درستی معلوم نیست، هرچند در سابقه بیماران (تقریبا صد در صد آنها) حادثه آسیب‌رسان غالبا در دوران کودکی وجود داشته است.
به‌طور خلاصه می‌توان چهار نوع عامل سبب‌ساز را نام برد:
- * تجربه یک حادثه آسیب‌رسان
- * عوامل محیطی
- * استعداد برای ابتلا به اختلال
- * فقدان حمایت بیرونی
رویداد آسیب‌رسان معمولا سوء رفتار جسمی و جنسی در دوران کودکی است.
سایر رویدادهای آسیب‌رسان عبارتند از: مرگ بستگان یا دوستان نزدیک در دوران کودکی و شاهد آسیب و مرگ بودن.
اختلال هویت و شخصیت چندگانه
اختلال هویت تجزیهای نام اختلالی است که قبلا به اختلال شخصیت چندگانه شهرت داشت. این اختلال، مزمن است.
مفهوم شخصیت، القاءکننده احساس یکپارچگی در شیوه تفکر، احساس و رفتار شخص و دریافت او از خود بهعنوان موجودی واحد است.
افراد مبتلا دارای دو یا چند شخصیت مجزا هستند که هر یک از آنها در دوره‌ای که آن شخصیت خاص تسلط دارد.
تعیین‌کننده رفتار و نگرش‌های آنان است. برای تشخیص‌گذاری باید حداقل دو تا از این هویت‌ها یا حالات شخصیتی، متناوبا کنترل رفتار شخص را به عهده بگیرند.
تعداد متوسط شخصیت‌ها در اختلال هویت تجزیهای بین ۵ تا ۱۰شخصیت است.
اغلب در هنگام تشخیص فقط ۲ یا ۳ شخصیت مشهود است و سایر شخصیت‌ها در جریان مسیر درمان شناسایی می‌شوند.
تعداد متوسط هویت‌های گزارش‌شده برای بیماران مذکر ۸ و برای بیماران مونث ۱۵ برآورد شده است.
که البته هنوز این اعداد مورد شک است و نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.
گذر از یک شخصیت به شخصیت دیگر اغلب به‌صورت ناگهانی و نمایش‌گونه صورت می‌پذیرد.
بیماران عموما در هر وضعیت شخصیتی، از وجود شخصیت‌های دیگر و رویدادهایی که در جریان تسلط آنها گذشته است، آگاه نیستند.
با این حال گاهی یکی از شخصیت‌های دیگر، دچار چنین فراموشی نبوده و از وجود، کیفیات و فعالیت‌های شخصیت‌های دیگر کاملا آگاه است.
گاهی نیز شخصیت‌ها به درجات مختلف از وجود بعضی یا تمام شخصیت‌های دیگر آگاهی دارند و ممکن است .
با هم طرح دوستی، رقابت یا همراهی بریزند. اغلب شخصیت‌ها نام خاص را دارند و گاهی نیز یک یا چند شخصیت موجود در فرد نام کارکرد خود را دارند مثل محافظ.
ممکن است شخصیت‌ها از دو جنس متفاوت، نژادها و سنین مختلف و از خانواده‌هایی غیر خانواده اصلی بیمار باشند.
شخصیت‌ها اغلب بسیار متفاوت و حتی ممکن است متضاد باشند.
بیماران اغلب، در معاینه هیچ نکته غیرعادی ازلحاظ وضعیت روانی ندارند به جز اینکه، درباره دوره‌های زمانی مختلف فراموشی دارند.
گاهی با واداشتن بیمار برای تهیه یک دفتر یادداشت روزانه فرد معاینه کننده می‌تواند شخصیت‌های متعدد بیمار را در این یادداشت‌ها بیابد.
علایم روانی افراد با دوگانگی شخصیت
این بیماران اغلب همزمان دچار اختلالات روانی دیگر مثل اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی، اختلالات وابسته به مصرف مواد، اختلالات خواب و غیرههم هستند.
در عین حال اقدام بر خودکشی در میان آنها شایع است.
درمان دوگانگی شخصیت
موثرترین رویکرد درمانی برای اختلال هویت تجزیهای، درمان‌های غیر دارویی است.
به کمک روش‌های تخصصی که از حوصله این بحث خارج است، اطلاعات اضافی درباره سابقه، شناسایی شخصیت‌های قبلا ناشناخته و تسهیل تخلیه هیجانی صورت می‌گیرد. درمان این اختلال نیاز به صبر و حوصله، دقت و زمان دارد.
دارو فقط در صورت لزوم مثلا در وجود همزمان اختلال افسردگی یا اختلال اضطرابی و غیره تجویز می‌شود
. درمان دارای مراحلی است که باید یک به یک انجام شود و هر نوع شتاب‌زدگی در سیر درمان معادل ضربه دیگری بر فرد بیمار است.
سرنخ ها تشخیصی شخصیت های چندگانه
برخی حالات به نفع تشخیص اختلال هویت تجزیهای است، ازجمله:
* گزارش‌های دگرگونی زمانی، فراموشی لحظه‌ای و عدم تداوم
* بازگویی دوره‌های رفتاری بیمار از جانب دیگران که خود بیمار آنها را به‌خاطر نمی‌آورد.
* اشخاص بیمار را مورد شناسایی قرار دهند و یا به نامی دیگر بخوانند که بیمار آنها را نمی‌شناسد.
* بیمار ممکن است خود را به نامی دیگر بخواند و بهعنوان سوم شخص خطاب کند.
* کشف نوشته‌ها، نقاشی‌ها یا دیگر محصولات کاری دی و اشیایی مثل کارت هویت، لباس و غیره میان اموال بیمار که قابل شناسایی یا قابل توجیه نیست.
* سابقه آسیب‌های عاطفی شدید در دوران کودکی (معمولا قبل از پنج‌سالگی)
منبع: کانون مشاوران ایران
درمان اختلال شخصیت چندگانه در برترین مراکز مشاوره کانون مشاوران ایران