در عین حالی که مشغول مراقبت از فرزندان خود هستیم، باید مراقب خودمان نیز باشیم. در غیر این صورت، نگهداری و تربیت کودکان چندان لذت‌بخش نبوده و در نتیجه امری بسیار مشکل جلوه خواهد کرد. نخست باید بیاموزیم که نسبت به خود، احساس راحتی و آرامش داشته باشیم. باید به نیازهای خود برای بازی، تمجید، عشق و بالندگی، پی برده و حداقل برای برآورده شدن آنها کمی تلاش کنیم، باید یاد بگیریم خودمان را آن‌گونه که هستیم، بپذیریم. تنها در این صورت است که می‌توانیم آزادانه و بدون واهمه به فرزندان خود عشق بورزیم و آنها را آن‌گونه که هستند، بپذیریم.
باید به کودکان، حتی به بچه‌های خیلی کوچک، به عنوان یک انسان کامل نگاه کرد، درست همان‌گونه که به خود نگاه می‌کنیم. اگر بدانیم که باید نسبت به خود و آنچه که موجب خشنودی یا عملکرد بهتر ما می‌شود، آگاه باشیم بزرگ‌ترین گام را در جهت درک کردن فرزندانمان و در پیش گرفتن بهترین روش برای پرورش آنها برداشته‌ایم.
هیچ‌کس به طور کلی خودش را فراموش نمی‌کند تا بتواند خواسته‌های فرد دیگری را برآورده سازد. اصولا چنین رویه‌ای، صحیح هم نیست. کودکان به توجه نیاز دارند و محتاج این هستند که برایشان وقت صرف شود. با محبت و توجه کافی نسبت به آنها، چیزهای زیادی به آنها عطا می‌کنید.
اما گاهی چنان در این رابطه از شما کار می‌کشند که از خود می‌پرسید: «آیا چیزی هم از من باقی مانده است؟». اگر با درایت و آگاهی، وقت خود را به گونه‌ای تنظیم نکنید که دوباره سوخت‌گیری و تجدید قوا کنید، به عبارت دیگر زمانی را به خودتان اختصاص ندهید تا بتوانید عزت نفس خود را احیا کنید، ناگهان متوجه می‌شوید که با ناامیدی برای حفاظت از خود، سنگری ساخته و پشت آن پنهان شدهاید. در این صورت درست زمانی که فرزندتان به شدت به شما نیازمند است، احساس می‌کنید کاملا تحلیل رفتهاید.
بهترین راهی که به کمک آن می‌توانید فرزندانی شاد و سالم پرورش دهید، این است که مطمئن شوید خود شما هم در این فرایند رو به رشد بوده و در این میان منفعتی هم نصیب شما خواهد شد. ممکن است همیشه نتوانید فقط از یک الگو و ساختار پیروی کنید. کاری که برای فرزند اول خود انجام داده‌اید، ممکن است برای فرزند دوم، کارآیی نداشته باشد. این امری اجتناب‌ناپذیر است.
عاقلانه‌ترین کار ممکن این است که از همان ابتدا بپذیرید باید در زندگی جایی هم برای خودتان باز کنید. «یک کار غیر ممکن» جمله‌ای که از بسیاری از شما شنیده می شود.
نباید اینگونه فکر کنید، لازم نیست وقت خود را هم ساعت‌ها به بطالت بگذرانید. البته همه ما می‌دانیم پرکارترین زمان برای فردی که بچه‌ای کوچک دارد، زمانی است که دورشدن از او مقدور نیست و یا بسیار دشوار است- مانند زمانی که او نوزاد است و از شیر مادر تغذیه می‌کند، کودکان زیر سه سال و بچه‌هایی که هنوز برای وارد شدن به یک جمع بزرگ‌تر برای بازی کردن، بسیار کوچک هستند. اما حتی در چنین زمانی هم سعی کنید از هر موقعیت کوتاهی که به وجود می‌آید استفاده کرده و کاری را که دوست دارید انجام دهید، کاری که مطابق با تصویری است که از خودتان دارید، یا از انجام دادن آن احساس خوبی پیدا می‌کنید. آن چه که همه مامان‌ها نیاز دارند، زمانی برای استراحت است!(مشاوره تلفنی کودکان)
در عین حالیکه روی عزت نفس فرزندتان کار می‌کنید. باید به ترمیم عزت نفس خود نیز بپردازید. زمانی که به کودک خود کمک می‌کنید تا رشد کند، باید به رشد ویژگی‌های شخصیتی خود نیز بیندیشید. نمی‌توانید خودتان را در سردخانه یا کنار اجاق نگهداری کنید که تاریخ انقضایتان به تعویق بیفتد. چرا؟ خیلی ساده است. به این دلیل که:
* وقتی شما احساس خوبی نسبت به خودتان دارید، در نظر اطرافیان خود، فردی نازنینتر جلوه می‌کنید.
* وقتی شما بدانید چه کاری موجب می‌شود احساس خوبی پیدا کنید یا اینکه وقتی همه چیز بر وفق مراد پیش می‌رود، تا چه اندازه خوشحال خواهید شد، به بینش بسیار بهتر و عمیق‌تری برای این که فرزند شما هم چنین احساسی داشته باشد، دست پیدا می‌کنید.
* هر چقدر که می‌توانید در زندگی، بیشتر به فرزند خود نشان بدهید که از بودن با او لذت می‌برید. به این ترتیب آنها هم می‌آموزند که از بودن در کنار شما لذت ببرند.
* در زندگی بیشتر به خودتان احترام بگذارید، به این ترتیب می‌توانید به کودک خود بیاموزید هم به خود و هم به خواسته‌ها و حریم خصوصی افراد دیگر احترام بگذارد.
دل‌خوشی کوچک شما چیست؟ چه چیزی باعث می‌شود احساس خوبی پیدا کنید؟
– هنگامی که دیگران به شما می‌گویند که چقدر زیبا شدهاید؟
– خواندن یک کتاب سرگرم‌کننده معمولی؟
– سینما رفتن؟
– رفتن به فروشگاه و خریدن کالاهای کوچک (جوراب یا گل سر) یا یک کالای بزرگ؟
– یک حمام تمام طولانی در وان پر از کف؟
– پیاده‌روی در پارک
– هنگامی که همسر شما بعد از بازگشت از محل کار، شما را در آغوش می‌گیرد؟
– نشستن و خوردن یک فنجان چای و گپ زدن با بهترین دوستتان؟
– به تنهایی بیرون رفتن و در شهر گردش کردن؟
– صرف ناهار در بیرون از منزل به همراه همسر یا یک دوست؟
نوع انتخاب افراد مختلف، متفاوت است، زیرا شما ویژگی‌های خاص خود را دارید. انتخاب شما بیانگر شخصیت شماست. این کاملا منوط به تصمیم‌گیری خود شماست. هیچ کس نمی‌تواند و نباید به جای شما تصمیم بگیرد و واقعیت این است که شما همیشه انتخابی خواهید داشت که احساس می‌کنید با آن کنترل زندگی را هنوز در دست دارید.
الگوی شما چیست؟
به جای اینکه گاهی، آن هم به طور اتفاقی، بعدازظهر یک روز را به خود اختصاص دهید یک الگو و برنامه منظم برای بعدازظهرهای خود در نظر بگیرید. اگر نتیجه مثبت گرفتید، می‌توانید برای کارهای دیگری که به پول و زمان کمتری نیاز دارند نیز برنامه‌ریزی کنید.
– دوست دارید در مورد موضوعی صحبت کنید؟ موضوعی که به کودکان مربوط نشود و به شما کمک کند که در نزد همسرتان محبوب‌تر جلوه کنید یا از لحاظ اجتماعی بتوانید با دیگران راحت‌تر ارتباط برقرار کنید؟
– آیا اگر از یک کار خاص، یا هر کاری که انجام می‌دهید، تمجید شود، از خوشحالی به عرش آسمان‌ها خواهید رفت؟
– آیا فقط زمانی که دیگران از شما تعریف می‌کنند، واقعا احساس خوبی دارید؟ (واقعیت این است که این موضوع می‌تواند کمی خطرناک باشد!) سعی کنید زمانی که این اتفاق می‌افتد، خودتان را بیشتر کنترل کنید.
آیا کاری پرتحرک یا نیازمند به فعالیت جسمی وجود دارد که انرژی شما را دوباره احیا کند- دوچرخه‌سواری، تنیس، شنا یا دویدن؟ الگویی برای خود در نظر بگیرید که به شما کمک کند تا خودتان را بهتر بشناسید و بتوانید راحت‌تر به هویت واقعی خود دست پیدا کنید.
هشدار!
– سعی کنید انتخابی قابل دستیابی داشته باشید. الگوهای بلندپروازانه اغلب محکوم به شکست هستند. درنتیجه تاثیری بر عکس تاثیر دلخواه و مورد نظر شما خواهند داشت.
– انجام آن را به تعویق نیندازید، زیرا به اندازه کافی وقت نیست. بنویسید، بگویید: «چهار یا شش دوره زمانی مختلف- ۵ دقیقه، ۱۵ دقیقه، یک ساعت، دو ساعت، نصف روز یا یک روز کامل وقت دارم» و کارهایی را که می‌توانید یا دوست دارید در هر یک از این دوره‌های زمانی انجام دهید، یادداشت کنید. به محض اینکه یکی از زمان‌ها خالی شد، کار یا فعالیتی متناسب با آن در نظر بگیرید.
– در صورت امکان، زمان‌های مشخصی برای خود در نظر بگیرید. می‌توانید با یکی از دوستان خود قرار بگذارید که برای استفاده از یک نوع فرصت‌ها، به نوبت، از بچه‌های یکدیگر مراقبت کنید، یا از مادرتان بخواهید که بیاید و بچه شما را نگاه دارد یا بچه‌ها را پنج دقیقه زودتر به حمام بفرستید، در این صورت می‌توانید به کار مورد علاقه خود بپردازید.
– طوری برنامه‌ریزی کنید که با هدف یا کار مهم دیگری که باید انجام بگیرد، مغایرت داشته باشد. زیرا در این صورت کارایی شما نسبت به هر دو، پایین می‌آید و بعدها احساس کم کاری یا قصور خواهید داشت. به عنوان مثال اگر در حال کم کردن وزن هستید، با دوست خود برای خوردن کیک و قهوه، بیرون نروید، زیرا پیشنهاد ایشان به شما برای خوردن کیک و قهوه و یا مواد خوراکی اینچنینی باعث چاقی شما می‌شود. اگر از لحاظ مالی کمی در مضیقه هستید، سعی نکنید بیهوده پولی را برای خودتان خرج کنید، زیرا مطمئنا در کمترین زمان ممکن مشکلات مالی بیشتری به سراغ شما می‌آیند و شما را بیشتر آزار می‌دهند.
– ممکن است احساس کنید می‌توانید کاری را با همراهی همسر خود انجام دهید. پس به دلیل اینکه این برنامه یا فعالیت را برای کمک به خود در نظر گرفته‌اید تا بتوانید به تصویر بهتری از خودتان دست پیدا کنید و احساس خوبی داشته باشید، بهتر است کاری را انتخاب کنید که نیازی به کمک و همراهی او نداشته باشید و حدالامکان بتوانید آن کار را به تنهایی و به بهترین نحو انجام دهید.
«همیشه قصد داشته‌ام که …» پس این کار را انجام دهید! برای رسیدن به آن تلاش کنید!
اما، من چه کسی هستم؟ اگر نمی‌توانید به چیزی که گفته می‌شود برای شما مفید است، عمل کنید، حداقل به کارهایی که پیش از بچه دار شدن انجام می‌دادید فکر کنید. با وجود گذشت زمان و تجربیاتی که پیدا کردهایم و هم چنین تحولاتی که در ما به وجود آمده است، این کار موجب می‌شود بتوانیم در صورت امکان برخی از تمایلات لذت‌بخش آن دوران را دوباره احیا کنیم و در نتیجه به هویت اصلی خود نزدیک‌تر شویم.
تا هنگامی که تا این اندازه نسبت به خودم بی‌اعتماد هستم، چگونه می‌توانم به کودک خود کمک کنم تا اعتماد به نفس داشته و قوی باشد؟
گاهی گفته می‌شود که اگر والدی عزت نفس نداشته باشد، نمی‌تواند به فرزند خود نیز عزت نفس بدهد. این عبارت منفی و بسیار مأیوس کننده، باعث به‌وجودآمدن اشتباه مهمی می‌شود. به نظر می‌رسد که عزت نفس یک کمیت همیشگی است که در سراسر زندگی هر فردی باید وجود داشته باشد، نباید دچار نوسان و تغییر شود، و نباید به اوج برود یا به حضیض برسد. بیشتر تصور می‌شود که شما یا عزت نفس دارید یا ندارید، و اگر آن را دارید، باید آن را در زمره ویژگی‌های دائمی خود به شمار بیاورید. زندگی اینگونه هم نیست. همه ما در مواقعی احساس قوی‌تر بودن یا اعتماد به‌نفس داشتن را تجربه کردهایم. مواقعی هم وجود داشته که احساس کردهایم که قادر به رویارویی با هیچ مشکلی نیستیم. زمانی که احساس خوبی نسبت به خودمان داریم، نسبت به انتقادات دیگران کمی آسیب‌پذیر هستیم، اما اگر این انتقادات، مستمر باشند، از صدمات ناشی از آن، ایمن نخواهیم بود، به ویژه اگر شخص انتقاد کننده، برای ما فردی ارزشمند باشد. بنابراین عزت نفس، قابل تضعیف شدن یا فزونی یافتن است.
نکته ظریفی در این میان وجود دارد و آن این که چنان چه امکان اندازه‌گیری وجود داشته باشد، شما یا فرزندتان چه میزان عزت نفس دارید؟ البته معیارهای دقیقی برای چنین سنجشی وجود ندارد. اینکه نسبت به خود چه احساسی داریم، تاثیر بسزایی در رفتار و واکنش شما نسبت به دیگران دارد. ما به عنوان یک فرد بزرگ‌سال تا حدود زیادی قادر به کنترل خود هستیم نه تنها باید نسبت به این که چه عاملی باعث تعالی ما می‌شود، بیشتر آگاهی داشته باشیم، بلکه باید موقعیتی برای عملکرد بهتر آن عامل فراهم بیاوریم.
ما نسبت به زمانی که در اختیار داریم، بیشتر مسئول هستیم. مسئولیت مهار هرگونه اتلاف وقت به عهده خود ماست. این که بتوانیم خود و فرزندانمان را به نقطه‌ای برسانیم که دیگر مورد تمسخر و کنایه قرار نگیریم، یا این که بخواهیم آنها را، فقط به لحاظ حفظ موقعیت خودمان، خوار و خفیف کنیم، به خود ما بزرگ‌سالان بستگی دارد.
شما، بزرگ‌ترین منبع برای کودکانتان
شما بهترین منبع اطلاعات برای ابداع فعالیت‌ها هستید. بازی‌هایی را که در زمان کودکی دوست داشتید به خاطر بیاورید و آنها را برای کودکانتان آزمایش کنید. همچنین به عنوان منبعی برای ارزیابی مهارت‌های خود عمل کنید – مهارتهایی که برای شما خیلی مفید هستند و یا آن‌هایی که اگر میداشتید زندگی برایتان آسان‌تر و پرثمرتر می‌گردید آزمایش کنید و ببینید آیا می‌توانید آن مهارت‌ها را به بازی‌های ساده تغییر داده با کودکانتان بازی کنید و یا با آگاهی بیشتر آنها را در رفتارتان با کودکان وارد نمایید تا از طریق اعمال خود به آنها بیاموزید. به خاطر داشته باشید که آنها از روی رفتار شما کپی‌برداری می‌کنند و در اولین فرصت همین رفتارها را به شما برمی‌گردانند؛ هرچند که ممکن است خودتان نیز بعضی از این رفتارها را نتوانید باور کنید.
به خاطر داشته باشید که نیازهای مربوط به رشد و نیز علایق و مهارت‌های خود کودکانتان باید همیشه مبنای تصمیم نهایی در مورد یک فعالیت خوب برای آنها قرار گیرد. با درنظرگرفتن این مطالب به عنوان ضوابطی جهت مناسب بودن نظرهایتان، تجربه شخصی خود را در زمان حال و در گذشته در مورد علایق، مهارت‌ها و آگاهی‌ها کشف نموده و آن را در مورد کودکتان مورد استفاده قرار دهید.
منبع: مشاورانه