بسیاری از والدین، دوباره گلو درد، عفونت گوش میانی، جایگزینی اجسام خارجی در بینی و بزرگی لوزه سوم که در کودکان بسیار شایع است، سوالاتی دارند که با ارائه مطلب زیر کوشیدهایم پاسخگویشان باشیم.
گلودرد حاد چرکی
این نوع گلودرد، عفونت حاد حلق و لوزه است که میتواند به وسیله میکروبهای مختلفی به وجود آید. انتشار عفونت، به وسیله قطرات بزاق و تماس نزدیک صورت میگیرد. شایعترین سن بروز بیماری ۷ -۴ سالگی است.
علائم
بیماری در کودکان بزرگتر، به صورت ناگهانی، با تب و لرز و گلودرد آغاز میشود. تب ممکن است به ۳۹ درجه سانتیگراد یا بیشتر هم برسد. گلودرد، با قورت دادن آب دهان و خوردن غذا، تشدید میشود. در کودکان کوچکتر، بیماری به صورت تدریجی شروع میشود و در این گروه سنی، ممکن است به صورت امتناع از خوردن غذا بروز کند. بیحالی، بیاشتهایی، سردرد، درد در عضلات و مفاصل، گوش درد، بوی بد دهان و خشکی دهان، از سایر علائم بیماری است. اگر به داخل دهان نگاه کنیم، زبان، باردار و سفید رنگ است. لوزهها متورم محتقن شده است و در سطح آنها، تکههای سفید رنگ چرک دیده میشود. در گردن نیز ممکن است تودههایی وجود داشته باشد که با فشاردادن آنها، کودک احساس درد میکند.
عوارض
در صورت عدم درمان صحیح و به موقع، عوارض بیماری ممکن است ظاهر شود. این عوارض به دو دسته چرکی، شامل آبسه اطراف لوزه، سینوزیت، عفونت حاد چرکی گوش میانی و به ندرت عفونت پردههای مغز (مننژیت) و غیرچرکی شامل تب رماتیسمی و التهاب حاد کلیه، تقسیم می شود.
درمان
۱- باید کودک را مجبور کرد در بستر خود به استراحت بپردازد.
۲- خوراندن مایعات فراوان به بیمار، مفید است. بلع مایعات سرد برای کودک راحتتر است.
۳- در کودکان بزرگتر، میتوان با قرقره محلول نمکی گرم، گلودرد را کاهش داد. برای درست کردن این محلول، یک سوم قاش چایخوری نمک طعام را در یک لیوان آب گرم حل کنید. قرقره، باید تا دو ساعت یک بار، تا زمانی که کودک بیدار است، انجام شود.
۴- تنفس هوای مرطوب در کودکان کوچکتر که نمیتوانند قرقره کنند، میتواند همان اثر قرقره را داشته باشد.
۵- داروهای تببر و ضد درد از قبیل استامینوفن یا آسپیرین بچه، به کودک داده شود که باید زیر نظر پزشک باشد. علاوه بر این، در صورت بروز تب بالا، پاشویه موثر است. برای این منظور، یک حوله را در آبی که درجه حرارتش دو تا سه درجه از حرارت بدن کمتر است، خیس میکنیم و آن را روی شکم و رانهای کودک میاندازیم. این عمل را باید تا پایین آمدن تب تکرار کرد.(مشاور کودکان آنلاین)
۶- در درمان گلودرد چرکی، مصرف آنتیبیوتیک ضروری است، اما باید تحت نظر پزشک باشد. دوره درمانی حداقل ده روز است. سعی کنید هیچگاه کاری را به صورت اختیاری و با تصمیم و نظر خود انجام ندهید و حتما با دکتر در تماس باشید.
پیشگیری
با رعایت بهداشت و تغذیه مناسب کودک میتوان تا حدود زیادی از بروز بیماریهای عفونی، از جمله گلودرد حاد چرکی جلوگیری کرد. بهتر است بدانید که در صورت بروز عفونت لوزه، به صورت مکرر، باید به فکر بیماریهای زمینهای نظیر عفونت مزمن لوزهها بود و بدانید که این نکات را نباید سرسری و ساده انگاشت.
عفونت حاد چرکی گوش میانی
هجوم میکروبهای چرکزا به لایهای مخاطی گوش میانی و در نتیجه، ایجاد عفونت حاد و چرک در این ناحیه را «عفونت حاد چرکی گوش میانی» گویند. این بیماری یکی از شایعترین عفونتهای دوران کودکی است. بیشتر از همه، شیرخواران به این بیماری مبتلا میشوند و شایعترین سن بروز آن دوسالگی است. عفونت حاد چرکی گوش میانی، تا سن ۷ سالگی (یعنی پیش از ورود به دبستان) نیز شایع است، اما بعد از این سن، به سرعت از شیوع آن کاسته میشود. این بیماری در طبقات پایین از نظر اجتماعی و اقتصادی، شایعتر است.
سببشناسی
عفونت حاد چرکی گوش میانی، ممکن است به دنبال حالات زیر به وجود آید:
۱- اغلب این بیماری به دنبال عفونتهای ویروسی در حلق، بینی و سینوسها به وجود میآید.
۲- عفونت گوش میانی ممکن است با بیماریهایی نظیر سرخک، مخملک، اوریون، سیاهسرفه و دیفتری همراه باشد.
۳- اگر به هر علتی، پرده گوش پاره شود، میکروبها میتوانند از طریق گوش خارج، وارد گوش میانی شوند و عفونت حاد چرکی این قسمت را به وجود آورند.
علائم
معمولا به دنبال یک سرماخوردگی، کودک از احساس گرفتگی در گوش خود شکایت میکند. بعد، به تدریج درد گوش ظاهر میشود که در عمق گوش احساس میشود. سپس دایم بر شدت درد افزوده میشود و ممکن است نصف سر کودک را در همان طرف بگیرد. به همراه درد شدید گوش، تب عارض میشود که حتی تا ۵/۴۰ درجه سانتیگراد نیز میتواند بالا رود.
بیقراری، تهوع، استفراغو اسهال نیز ممکن است وجود داشته باشد، کاهش شنوایی در این مرحله، به صورت متوسط وجود دارد و کودک ممکن است از وزوز گوش، شکایت داشته باشد.
در صورت عدم درمان مناسب، پرده گوش پاره میشود و ترشحات خونی و عبد خونابهای و به دنبال آن ترشحات چرکی از گوش خارج می شود. در این مرحله، از شدت درد گوش کودک کاسته میشود. تب وی تخفیف مییابد و حال عمومیاش بهتر میشود، اما کاهش شنوایی بیمار تشدید مییابد.
عوارض
برخی از عوارض این بیماری، عبارت است از: عفونت استخوانهای اطراف گوش، عفونت گوش داخلی، مننژیت، آبسه مغزی و لخته شدن خون در سینوسهای مغزی. در صورت بروز علائمی نظیر سردرد، کاهش شنوایی شدید و ناگهانی، سرگیجه، تب همراه با لرز و تغییر هوشیاری، باید به فکر عوارض این بیماری بود.
درمان
۱- آنتی بیوتیک
مصرف آنتیبیوتیک، حتما باید زیر نظر پزشک باشد. مصرف سرخود آنتیبیوتیک نامناسب و به صورت نامرتب، نه تنها موجب بهبودی نمیشود، بلکه سبب مقاومت میکروبها به این گونه داروها میشود. قطره آنتی بیوتیک ممکن است بعد از پاره شدن پرده گوش تجویز شود. برای چکاندن این قطره در گوش، باید کودک را به پهلو بخوابانیم، سپس دارو را به میزان لازم در گوشش بچکانیم. بعد با انگشت سبابه، زبانه لاله گوش را چندین بار با ملایمت فشار دهیم و کودک را به مدت پنج دقیقه در همان وضعیت نگاه داریم. بعد با گذاشتن یک تکه پنبه در دهانه مجرای گوش، کودک را آزاد میگذاریم.(مشاوره کودکان آنلاین)
۲-داروهای ضد احتقان
این داروها به دو صورت خوراکی و موضعی تجویز میشود. داروی ضد احتقان موضعی، به صورت قطرههای بینی است. برای چکاندن این نوع قطره، ابتدا باید محوطه بینی را کاملا تمیز کرد. سپس کودک را به پشت خواباند و سر او را به طرف عقب خم کرد. در نظر داشته باشید که بعد از چکاندن دارو در هر سوراخ بینی، باید دهانه سوراخ مقابل را با انگشت بست تا با تنفس کودک، دارو در تمام محوطه بینی پخش شود.
۳- داروی تب بر و ضد درد
برای کاهش درد گوش و تخفیف تب کودک، از داروهای تب بر استفاده میشود که باید زیر نظر پزشک باشد.
۴- استراحت
کودک بیمار باید در بستر استراحت کند. گرم کردن گوش مبتلا، در تسکین درد موثر است.
۵- جویدن آدامس و باد انداختن در گلو
این عمل در حالی که جلوی بینی و دهان بسته است، با تهویه گوش میانی و کمک به تخلیه ترشحات این قسمت، به بهبودی بیماری کمک میکند.
پیشگیری
رعایت موارد زیر میتواند تا حدودی امکان ابتلا به عفونت حد چرکی گوش میانی را کاهش دهد:
۱- درمان به موقع عفونتهای راههای تنفسی فوقانی نظیر بینی، حلق و سینوسها.
۲- درمان بیماریهایی نظیر بزرگی لوزه سوم، شکاف کام و … که امکان بروز عفونت گوش میانی را افزایش میدهند.
۳- رعایت بهداشت شخصی و دور نگه داشتن کودک از منابع آلودگی (نظیر بیماران مبتلا به عفونت راههای تنفسی).
۴- جلوگیری از بروز صدمه به پرده گوش، نظیر نکردن اجسام نوک تیز به داخل مجرای گوش یا عدم استفاده از گوش پاککن.
۵- در صورت پاره بودن پرده گوش، جلوگیری از ورود آب و مواد آلوده به درون مجرای گوش، به این منظور، به هنگام شست و شوی سر. باید یک پنبه چرب در دهانه گوش قرار داد.
جسم خارجی بینی
بسیاری از کودکان، اجسامی را در بینی خود جای میدهند. اجسام خارجی شایع بینی عبارت است از هسته میوههایی مثل آلبالو، گیلاس و گوجهسبز، آجیل مثل بادام زمینی، بادام، تخمه، ته خودکار و مدادپاککن … و هر جسم کوچکی که دربینی کودک جای بگیرد و در دسترس باشد.
علائم
در اغلب موارد، والدین کودک اطلاعی از جسم خارجی درون بینی او ندارند. علائم اولیه به صورت انسداد بینی، عطسه، ناراحتی نسبتا ضعیف و به ندرت درد، بروز میکند. علامت مشخصه جسم خارجی بینی، ترشح یک طرفه چرکی است که این ترشح، اغلب بد بوست و ممکن است خونی باشد.
عوارض
جسم خارجی بینی میتواند سبب سینوزیت شود؛ یا ممکن است به ندرت جسم خارجی سالهای در بینی باقی بماند و رسوبات کلسیم را به دور خود بگیرد و تبدیل به سنگ بینی شود؛ و یا در صورت دستکاری جسم خارجی توسط افراد غیرماهر، ممکن است این جسم از قسمت حلقی – بینی به درون راههای هوایی کودک وارد شود و در این صورت میتواند منجر به خفگی و حتی مرگ کودک شود.
درمان
در صورت شک به وجود جسم خارجی در بینی، نباید سعی کنیم شخصا آن را درآوریم. این کار موجب صدمه زدن به مخاط بینی و خونریزی و یا عقب رفتن جسم خارجی و حتی در مواردی منجر به افتادن به داخل راههای تنفسی و انسداد آنها میشود. بیرون آوردن جسم خارجی نیاز به نور کافی، وسایل مخصوص و فردماهر دارد.
پیشگیری
تنها راه جلوگیری از ورود اجسام خارجی به بینی این است که چیزهای ریز را از دسترس اطفال دور نگه داریم و مراقبشان باشیم.
بزرگی لوزه سوم
تکرار التهاب لوزه سوم نزد اطفال، اغلب سبب بزرگی آن میشود که ناراحتیها و عوارضی به شرح زیر ایجاد میکند:
علائم
تنفس دهانی و ترشحات همیشگی بینی، از علائم مشخصه این بیماری است. تنفس دهانی ممکن است فقط به هنگام خواب وجود داشته باشد و یا ممکن است در بیداری نیز کودک دچار گرفتگی بینی باشد و لاجرم از راه دهان تنفس کند.
کودک در خواب خرخر میکند و ناراحت میخوابد. صدایش تودماغی میشود. سرفه نیز ممکن است در هنگام بزرگی لوزه سوم عارض شود. از علائم مهم بزرگی لوزه سوم، کاهش شنوایی متناوب است. این بیماری همچنین میتواند منجر به عفونت حاد چرکی گوش میانی شود.
عوارض
در صورت عدم درمان و بزرگ ماندن لوزه سوم برای مدت طولانی، عوارضی نظیر عفونت مزمن گوش میانی، افزایش فشار خون ریوی، بزرگی قلب و تغییر شکل صورت بروز میکند.
درمان
درمان بزرگی لوزه سوم، جراحی آن است.
پیشگیری
با جلوگیری از بروز عفونتهای مکرر در ناحیه حلق میتوان تا حدودی از بزرگ شدن لوزه سوم جلوگیری کرد. مسئله مهم در این بیماری، پیشگیری از عوارض آن است که با درمان به موقع حاصل میشود.
جسم خارجی حنجره
اجسام خارجی که از راه بینی یا دهان وارد حلق میشوند، در مری گیر میکنند یا به داخل نای و برونش میافتند، اما گاهی جسم خارجی در قسمت تحتانی حلق یا حنجره گیر میکند. استخوان مرغ یا ماهی، شایعترین جسم خارجی در این نواحی است. در کودان، هسته میوههایی نظیر گیلاس و آلبالو، آلو، گوجه سبز، آجیل، تهخودکار، سوزن، سنجاق، تکه شیشه، شکلات و آبنبات … ممکن است در حنجره گیر کند.
علائم
در ناحیه تحتانی حلق، شکایت اولیه گلودرد موقع بلع است. در چنین حالتی، کودک احساس میکند چیزی در گلویش گیر کرده است. صدای کودک نیز ممکن است تغییر کند. اگر جسم خارجی نسبتا بزرگی درحنجره گیر کند، سبب تنگی نفس کودک میشود که اغلب فوری عارض می شود و بسیار شدید است. در این هنگام کودک نمیتواند صحبت کند و به سرعت رنگش میپرد و سپس کبود میشود. شدیدا بیقرار است و در صورت عدم درمان، حالت کما عارض میشود. در حالات خفیفتر که جسم خارجی انسداد کمتری ایجاد کرده است، سرفه به صورت پیاپی وجود دارد، تنفس صدادار است و گرفتگی صدا وجود دارد. ممکن است همراه با سرفه، مقداری خون از گلوی کودک خارج شود. در صورتی که جسم خارجی وارد نای شود، کودک به سرفه میافتد که پس ازمدتی، موقتا قطع میشود و بعد، دوباره آغاز میگردد. ممکن است گرفتگی صدا، تنگی ننفس و کبودی نیز به وجود آید. در صورت وارد شدن جسم خارجی به درون برونش، سرفه ادامه مییابد و سپس عفونت ریه رخ میدهد.
عوارض
عوارض شامل خفگی، کما، عفونت راههای تنفسی، عفونت ریه، آبسه ریه و … است.
درمان
در صورتی که کودک هشیار و قادر به تنفس باشد، باید او را بیدرنگ به بیمارستان رساند و در صورتی که کودک قادر به تکلم نباشد و تنفس وی بند آمده باشد، باید به سرعت اعمال زیر انجام شود:
۱- در حالی که سر کودک به جلو خم شده است، چهار ضربه پیاپی با کف دست به ناحیه بین دو کتف کودک میزنیم. با این کار ممکن است جسم خارجی بیرون بپرد یا به داخل دهان بیاید که در این صورت باید با دست جسم را درآورد.
۲- در صورتی که اعمال فوق موثر نبود، پشت کودک قرار میگیریم و دست را به دور شکم او حلقه میکنیم، به شکلی که هر دو دست در ناحیه زیر جناغ بهم گره بخورد. در این حالت، با دستها، ضربهای به درون و به سمت بالا وارد میکنیم، در صورتی که این عمل در بار اول موفقیتآمیز نبود، میتوان آن را تا هشت بار تکرار کرد.
۳- در صورتی که مانور اخیر نیز به نتیجه نرسید، باید چهار بار دیگر ضربه به بین دو کتف را تکرار کنیم.
پیشگیری
برای جلوگیری از ورود اجسام به راههای هوایی، باید اجسام ریز را از دسترس کودکانی که هنوز برای اطاعت از دستور خیلی کوچک هستند، دور نگه داشت. به این منظور نباید به کودکانی که قادر به جویدن نیستند، آجیل، آبنبات، تکه شکلات و چیزهایی از این قبیل داد. اسباببازیهایی که قطعات کوچک و شلی دارند، نباید در دسترس اینگونه کودکان قرار گیرد. دکمه، سکه، تسبیح و … را نباید به عنوان اسباببازی در اختیار نوپایان گذاشت. سنجاق قفلی باید همیشه بسته باشد. نباید سنجاق قفلی، سوزن، سنجاق و اشیایی از این قبیل را در دسترس کودکان شیرخوار و یا کمی بزرگتر قرار داد.
منبع: کودک و نوجوان
12 نظرات