جایگاه بازار در خرید عروسی
کلمه بازار به محلی گفته میشود که در آن خرید و فروش و عرضه کالاهای مختلف صورت میگیرد. واژهای کهن که پس از هزاران سال همچنان حضوری مستمر در زندگی شهروندان دارد. آنچه از این تعابیر و تعاریف به دست میآید، اشاره به خصلتهای اقتصادی این فضای شهری دارد، در حالی که کارکردهای اجتماعی و خصلتهای ارتباطی آن است که موقعیت تعیینکننده به این فضای شهری و ساکنان آن بخشیده است. بازارها در کنار اینکه مکانی برای تهیه معاش مردم و جایی برای تبادلات اقتصادی آنها بود، به طور موثر فضایی برای اطلاعرسانی و آگاهسازی مردم از اتفاقات و رویدادهای جدید بود.
در گذشته جارچیها پیغامهای دارالخلافه و یا اخباری دیگر در بازارها اعلام میکردند تا مردم شهر در جریان آن مطالب قرار بگیرند. این فضای آکنده از عناصر ارتباط مرکز اخبار و تعاملات بین انسانها بوده و همواره به سبب چنین خصایصی، مهمترین فضای اجتماعی شهر محسوب میشده است. شاید یکی از دلایل عمدهای که همواره بازار در شهرهای ایرانی مورد توجه مشتشرقین و سیاحان خارجی قرار داشت نیز به همین کارکرد برمیگردد. مردم ملاقاتها و قرارهای عمومی و کاری خودشان را اغلب در دل بازار برگزار میکردند.
خرید یا تفریح؟
هنگامی که در بازار برای خرید وسیله یا پوشاک یا جنسی پیگیر هستیم، بارها شنیدهایم و دیدهایم بعضی از زوجهای جوان در حال گله و شکایت هستند. گاهی ناخواسته صدایشان به گوش میرسد و میشنویم که آقایی دارد به خانمش میگوید: کافی است دیگر، من دیگر مبلغی برای خرجمان تا آخر ماه را ندارم و یا میشنویم که مردی میگوید: بابا خرید هم اندازهای دارد، لطفا بس کن و خانمش در جوابش میگوید: زندگی همین است، مردم را ببین به چه صورت در حال خرید هستند، مگر ما چه چیزی از آنها کم داریم؟
درست است که بازار جایی برای تهیه مایحتاج زندگی است و به بازار رفتن و دیدن وسایل آشپزخانه، بازار زیورآلات و… بسیار لذتبخش و دلچسب است، ولی انصافا گاهی اوقات باید به اندازه بودجه مدیر خانه یا همان مرد خانه هم نگاه کرد و برای خرید کردن باید از خیلی از اینها چشمپوشی کرد. با در نظر گرفتن اینکه همسر شما چقدر حقوق دریافت میکند و چه مقدار هزینههای جانبی دارید و چه مقدار باید پسانداز کنید و غیره، مطمئنا پول کمتری برای شما برای خریدهای اینچنینی میماند. درست است که بعضی از خانمها میگویند: خرید برای خانه الزامی است و با خریدکردن لذت زیادی میبریم، ولی آیا تا به حال به این فکر کردهاید که با هر بار رفتن به بازار و مقدار زیادی خرید کردن دیگر پولی برای ادامه زندگی نمیماند؟
جایگاه اجتماعی خرید کردن
بازارها ارتباطیترین فضای شهری و محور ارتباطات در شهرهای ایران در دورههای تاریخی گذشته بوده است، چرا که این بخش بر اساس الگوهای شهرسازی سنتی در راستای راه اصلی هر شهر شناخته میشد. بنابراین مرکز تعامل و ارتباط با دیگر فضاهای یک شهر محسوب میشد و از این جهت موقعیت آن دارای اهمیتی بسیار بالا بود. مردم عادی، پیشهوران و کسبه، افراد حکومتی، مسافران و… همه و همه به بازارها رفت و آمد داشتند و در نتیجه کانون تعاملات اجتماعی، اطلاعرسانی و مباحثی از این قبیل همگی در دل آن جای داشت. این ارتباط قدمتی چند هزار ساله داشته و استمرار آن تا شروع دورههای قبل وجود دارد و با شکلگیری الگوهای شهرنشینی نوین به مرور نقش آن کمرنگ شد.
نمونههای کهن آن در شهر سوخته، شوش، دوراونتاش شناسایی شده و در میان ویژگیهای مختلف این فضای شهری سنتی، کارکردهای اجتماعی و در نتیجه ارتباطی آن موقعیتی ممتاز دارد؛ چرا که فضایی برای انجام بسیاری از فعالیتهای اجتماعی برگزاری آیینها و مناسک و به طور کلی مرکز انسجام اجتماعی یک شهر محسوب میشد. تا جایی که در مقاطع مختلف تاریخی شاهد ایستادگی بازار و اصناف شاغل در آن به عنوان یک نهاد معترض، ایستادگیهای جدی در برابر دستگاه حاکم میکرد. قدرتی که بیشک ناشی از ظرفیتهای ارتباطی و توان اجتماعی حاصل از آن بود.
اقتصاد و بستر های اجتماعی
مبتنی بر همین ویژگیهای ارتباطی بازار، فعالیتهای اقتصادی و مشاغل مختلف نیز از آن تاثیر میگرفتند. یعنی اینکه حرفهای که از نوع شغل و تولیدات با هم تناسب و سازگاری داشتند، به دلیل ارتباط مستمر همگی در کنار هم در یک بخش قرار گرفته و بر رونق تلاش یکدیگر اثر همافزایی داشتند. این رابطه کاری مشاغل موجب انسجام و رونق اقتصادی بازاریان هم میشد و تعاملات بین فردی آنها را نیز استحکام میبخشید. مسئلهای که امروزه در بازارهای سنتی امروز هم شاهد آن هستیم و افراد همصنف دارای همیاری و تعامل چشمگیری هستند.
با این توضیحات خواستیم بدانید که بازار و عرصه آن صرفا برای خرید نیست، بلکه از قدیم کارهای دیگری در بازار صورت میگرفته و خانمها و مخصوصا خانمهای جوان باید بدانند که ورود به حریم بازار و صرفا فقط و فقط خرید کردن چیزی نیست که بتوان به صورت روزانه انجام داد و هر روز برای خرید مرد خانه را تحت فشار قرار داد و با رفتن به بازار خواستار خریدهای متفاوت بود.
چالش های خرید عروسی
نکتهای که بیشتر حائز اهمیت است، خرید کردن قبل از عروسی است. بارها به این موضوع پی بردهایم و با چشمان خود دیدهایم که گاهی این نوع خریدها چه مشکلاتی را برای خانواده دو طرف در بر داشته است. یعنی چه از طرف خانواده دختر و چه از طرف خانواده پسر برای خرید مثلا یک حلقه طلا چه سختگیریهایی صورت گرفته و یکی از طرفین به علت نداشتن بودجه کافی یا زبان به اعتراض گشوده و یا اینکه به شدت مورد خجالت واقع شده است. چرا باید با این کار به طرف مقابل خود فشار بیاوریم و با این اشتباهات از ابتدای راه پایههای زندگی دو جوان را سست و ضعیف کنیم؟
آیا به راستی خرید حلقه گرانقیمت خوشبختی میآورد؟ اگر شما تا به حال به همراه یک زوج برای خرید ازدواجشان همراه نشده باشید، ولی حتما شنیدهاید که گاهی اوقات دو جوان با چه مشکلاتی مواجه هستند تا به سر زندگی مشترکشان بروند. و مطمئنا بارها در فامیل و آشنایان شنیدهاید که فلان دختر یا فلان پسر برای خرید به بازار رفته بودند و دچار مشکلات زیادی برای خرید شدند، اعم از حلقه ازدواج، لباس شب عقد یا عروسی، خرید لباس مجلسی و یا بسیاری از خریدهای دیگر که متاسفانه گاها به خاطر شاهد بحثها و مشاجرههایی شدهایم.
ثروت خوشبختی می آورد یا نمی آورد؟
در بسیاری از مطالب به صراحت گفتهایم و یا حتی شنیدهایم که هیچگاه ثروت خوشبختی نمیآورد و این تفاهم و دوستداشتن که هر روز بیشتر از دیروز بر استوار شدن پایههای زندگی من کمک میکند و خوب میدانیم که دود اینگونه فشارها عاقبت به چشم خودمان میرود و با تحت فشار قرار دادن خانواده روبرو، قطع به یقین خودمان هم در آینده دچار آسیبهای زیادی میشویم.
عدهای بر این باورند که به محض رسیدن به بازار و دیدن وسایل جدید و یا زینتی و یا لباس یا هر چیز دیگری باید حتما به خرید تمامی آنها بروند و با در نظر نگرفتن بقیه خرجها و هزینههای جانبی، دست به خریدهای زیاد میزنند و به خود و همسرشان فشار وارد میکنند و بازار را همانند ظرف نذری میپندارند و دوست دارند به اندازه دلخواه خرید کنند.
بازارها دارای انواع مختلفی بودهاند. تنوعی که هر یک امکانات اقتصادی اجتماعی ویژهای را برای تمام اقشار یک جامعه در گذشته به وجود میآورد. بازارهای برونشهری برای حضور روستاییان در فضای تعاملی با شهرها و بازارهای درونشهری که زمینه ارتباطی مناسبی را برای ارتباط اقشار مختلف ساکن شهر به وجود خواهد آورد. ویژگی دیگر این فضاهای شهری مرکزیتبخشیدن به شهرها بود. یعنی اینکه چون بازار در امتداد مسیر اصلی شهر قرار میگرفت، تبدیل به شاهراه تعاملی و ارتباطی در شهر میشد و دیگر مراکز و نهادهای رسمی و غیررسمی مثل مدارس، مساجد، دارالخلافه، میدانهای اصلی و… در اطراف آن ساخته میشد.
در واقع چنین میتوان گفت که توسعه شهرها و مکان و موقعیت این توسعه به طور مستقیم به محل قرارگیری بازار بستگی دارد. پدیدهای که تا قبل صده اخیر همچنان در بسیاری از شهرهای ایران وجود داشت و با مدرن شدن شهرها و شکلگیری تغییرات در ساختار نهادهای اجتماعی و نوع ارتباطات حاکم به مرور از محوریت گذشته فاصله گرفت.
اعتیاد به خرید در زنان و مردان
جالب است بدانید که اعتیاد به خرید کردن در بازار برخلاف اعتیاد به مواد مخدر خیلی شناخته شده نیست که در سطح جامعه به آن پرداخته شود، ولی به وجود آمدن این پدیده همانند بقیه مسائل اجتماعی نشئت گرفته از عوامل زیادی است و میتوان ریشه شکلگیری آن را از جنبههای مختلف روانی، اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی قرار داد.
بارها در بازار آقایان و خانمهایی را دیدهایم که کلافه و سردرگم هستند، پاهایشان توان حرکت ندارد، خودشان هم نمیدانند چه میخواهند، تمام مغازههای شهر را زیر پا گذاشتهاند و در نهایت هم با دستهایی که اصلا جای خالی ندارد، به خانه برمیگردند. اول سرشار از اشتیاق خرید هستند و کمی بعد زیر تاثیر حرف دیگران ذهنی آشفته دارند و در آخر نیز به خاطر نبود جای مناسب برای چیدمان وسایل جدیدشان کلافه هستند و از خرید پشیمان.
این مسئله دقیقا حکایت افرادی است که میل و رغبت به خرید کردن در آنها هیچ وقت تمامی ندارد و آنها به یک بیماری پنهان مثل اعتیاد به خرید دچار شدهاند. یکی از عوامل اصلی که در این افراد میتوان پیدا کرد، داشتن کمدها و قفسههای پر از لباس و وسایل غیر ضروری و اضافه است که حتی اگر در بین لباسهایشان بگردیم، میبینیم که خیلی از آنها را حتی یک بار هم استفاده نکردهاند. واقعا با توجه به اینکه گاهی اوقات خودمان به زبان میآوریم که فلان جنس گران است و فلان وسیله موردنظر بیش از حد گران است، چرا باید به این صورت و زیاد خرید کنیم که حتی وقت نکنیم یک بار لباسی را بپوشیم و یا اینکه یک بار از وسیلهای استفاده کنیم؟
نکاتی در مورد خرید کردن در دوره عقد
نکتهای که حائز اهمیت است این که گاهی اوقات رفتن به بازار و صرف هزینه و مبلغهای زیاد برای بعضی از ما عادت شده و به این فکر نمیکنیم که مخصوصا کسانی از ما که در حال ازدواج هستیم، چرا باید به این صورت پسانداز و یا حقوق دریافتی خودمان را پایمال کنیم و با خریدهای اضافی و فشار آوردن به سرپرست خانواده، هر روز مبلغ اضافهتری خرج کنیم و خودمان را به این صورت به عقب سوق دهیم. یکی از مسائلی که بارها به آن اشاره شده است مشاجرههای بین زن و مرد و دعواهایی که به ندرت بین آنها برای خرید از بازار اتفاق میافتد. میدانیم که واقعا ارزش ندارد که بخواهیم به بازار برویم و وقت بگذاریم و بعد با نارضایتی و دعوا به خانه برگردیم.
بعضی از کارشناسان معتقدند اگر وقتی که بسیاری از خانوادهها برای خریدهای اضافه و یا گشت و پرسه اضافه در بازار میزنند را برای کار و یا فعالیت اجتماعی خود صرف کنند، قطعا هر لحظه بر موفقیت آنها افزوده شده و هر روز دارای پیشرفتهای زیادی در کارشان میشود.
پژوهش های خریدکردن زنان و مردان
در بسیاری از مواقع نتایج پژوهشهای صورت گرفته نشاندهنده این بوده است که اعتیاد و عادت به خرید کردن در بین بسیاری از زنان، بیش از مردان بوده است. درست از که بسیاری از خانمها اصطلاحا میگویند: خرید برای خانمها است و خانمها از خرید کردن لذت میبرند، ولی آیا تا به حال به این مسئله فکر کردهایم که خانمی که بیش از حد و حساب خرید میکند، چه فشاری به بستر خانواده وارد میکند و چه ضررهای به روند نزولی خانواده وارد میکند؟ میدانید که هر چقدر به این امر بیشتر عادت کنید و بیشتر برای این خریدهای اضافه زمان صرف کنید، از آن طرف دچار مشکل عدیدهای از جمله عقب ماندن از کارهای شخصی، نرسیدن به موقع به فعالیتهای اجتماعی و یا حتی نرسیدن به اصل زندگی میتواند شما را از راه اصلیتان دور کند و به شما لطمههای زیاد مالی و غیرمالی وارد کند؟
اعتیاد به خرید از نظر روانشناسان
در پیگیریهای زیاد و در موارد مختلف خیلی از روانشناسان، خرید زیاد و متداول و بی حد و حصر را اعتیاد به خرید نامیدهاند و این کار را برای بستر خانواده بسیار مضر تلقی کردهاند. اینان بر این باورند همچنان که اعتیاد به مواد مخدر و مصرف آن برای زمان کوتاهی میتواند نشاطآور باشد، هیجان و شور و شعف قبل از خرید و به بازار رفتن و نشاط هنگام خرید، میتواند مثل توهم مصرف مواد مخدر باشد. چرا که فردی که هر روز و یا چند روز یک بار عادت کرده که به بازار برود و با خریدهای اضافه و یا نالازم خود فقط بودجهای را صرف کند و جاهای خالی منزل را با خریدهای خودش اشغال کند، بعد از مدتی به این مسئله میرسیم که دچار یک مریضی عجیب شده و به سختی میتواند این خریدنکردن را مجدد تجربه کند.
نکات جالب در مورد اعتیاد به خرید کردن یا شاپینگ
جالب توجه است که بدانید یکی از مسائل اصلی اعتیاد به خرید، ویژگیهای روانی و وسوسههای ذهنی افراد برای خرید کردن است و هر چند که بارها خواندهایم و در در فرهنگ لغت روانپزشکی به عینه مشاهده کردهایم که صرفا خللی با عنوان اعتیاد به خرید وجود ندارد، ولی از آنجا که این عادت به خریدهای زیادی و بیش از حد منجر میشود، میتوان این نوع خرید کردن که زیادی و اضافه به نظر میرسد را جزو آن دسته از اختلالهای اضطرابی در نظر گرفت و بسیاری از این افراد در مقابل شخصیت وسواسی خود نمیتوانند مقاومت کنند و به خریدهای فراوان و غیرضروری دست میزنند.
ولی مهم است که بدانید بعضی از وسواسهای ذهنی، فقط یکی از عوامل اضافه کردن و اضافه شدن اعتیاد به خرید میباشد. در بعضی موارد بعضی از افراد مختلف برای به دست آوردن اعتماد به نفس و برای اینکه مورد توجه قرار بگیرند، گزینه خرید را انتخاب میکنند و با این کار میخواهند جلب توجه کنند، ولی باید بدانند این راه و روش یکی از اشتباهترین راههای ممکن بوده و هست، چرا که بحث وقت یک طرف قضیه است و بحث اصلیتر که مالی است در طرف دیگر و بحث بیجا بودن و یا کمجا بودن در خانههای امروزی بحث دیگری است.
درمان غم با خرید کردن
در خیلی از جاها و در بعضی از موارد در افراد مختلف دیدهایم که عاملی که باعث میشود افراد به خریدهای اضافه بروند، بحث چشم و همچشمی است و این گزینه یکی از بدترین و بیهودهترین مسائلی است که انسان را روز به روز از زندگی بازمیدارد و عقب میاندازد. بعضی وقتها احساسات افراد و ظهور و پیدایش آن در بعضی مواقع یکی دیگر از مسائلی است که موجب میشود که آنها به خرید ترغیب شوند. موارد بیشتری که میشود به آن اشاره کرد و مورد اهمیت قرار داد، احساساتی مانند شاد بودن، غمگینی و بیحوصلگی میتواند افراد را وادار به افراط در خرید کند، در صورتی که راههای زیادی برای برطرف کردن ناراحتی و غمگینی و یا بیحوصلگی وجود دارد که هم ضرری به پایههای خانه و خانواده وارد نمیکند و فرد با بهترین شرایط در وضعیت مطلوبی قرار میگیرد.
در بسیاری از موارد تنها فرد و وسوسههای ذهنی وی نیست که اعتیاد به خرید را ایجاد میکند، بلکه روش و ساختار جامعه نیز یکی از عوامل اضافهکننده اعتیاد به خرید است. در موقعی که چشم و هم چشمی به شدت زیاد است و رواج پیدا کرده و در بسیاری از مواقع مرز مشخصی بین طبقات مختلف جامعه نیست، به راستی نمیشود بیان کرد که تنها فرد است که باعث به وجود آمدن مورد اعتیاد به خرید میشود.
فرهنگ محلی و خرید عروسی
یکی از موارد مهم و شاید بتوان گفت مهمترین دلیلهای اجتماعی افراط و زیاد خرید کردن، آن محلهای است که در آن زندگی میکنیم و یا تحت تاثیر قرار گرفتن بعضی افراد از بعضی مکانها و بعضی محیطهای اجتماعی است. بعضی از کارشناسان به این باور رسیدهاند که زندگی کردن در بسیاری از محلهها و شهرهای مختلف میتواند موجب زیاد خرج کردن یا حتی خسیسی افراد به مرور زمان شود تا حدی که در آداب و معاشرت با این افراد به راحتی مشاهده میکنیم و این موضوع را احساس میکنیم.
متاسفانه به عینه شاهد بودهایم که افرادی در طبقات متوسط و یا پایین برای اینکه خود را به در سطح بالاتری ببینند و یا به دیگران ثابت کنند که ما هم دارای وضع مالی خوبی هستیم و توانایی خرید بالایی داریم و هر وقت اراده کنیم، میتوانم وسایل زیادی را خریداری کنیم، با خریدهای مکرر خود فشار زیادی را بر دیواره خانواده وارد میکنند و با خریدهای غیرضروری و متفاوت هم خود را در تنگنا قرار میدهند و هم دیگران را و وقتی از آنها سوال میشود که چرا این کار را میکنید، در بسیاری از مواقع میگویند فلان همسایه فلان وسیله را خریده و فلان شخص فلان لباس را میپوشد و فلان مرد یا زن فلان تیپ را میزند که اگر به اصل ماجرا فکر کنیم و اشاره داشته باشیم، میبینیم که هیچ کدام از اینها دلیل مستحکم و جالبی برای ارائه کردن نیست.
ابعاد شهر و روستا و نوع فرهنگ
درست است که میزان عرضه و تقاضا در روستاها و یا شهرهای کوچک کمتر است و هرچه به سمت شهرهای بزرگ میآییم، هم خرید و هم تقاضا به شدت افزایش مییابد و میدانیم که در شهرهای بزرگ تنوع و گسترش کالاها بسیار زیاد است، ولی واقعا این دلیلی نمیشود تا با خرید کردن بیهوده و نالازم به پیکره خود و خانوادهمان ضرر و زیان وارد کنیم.
تبلیغات ماهواره ای و شکایت مرد
بارها شاهد بودهایم که بسیاری از آقایان از این موضوع شکایت دارند که تبلیغات ماهواره و تلویزیونی باعث مشاجرههای بین آنها و همسرانشان شده است. یعنی سطح تبلیغات به صورتی است که خانمها را تحریک کرده و ایشان خواستار خریدهای متنوع از این اجناس هستند و آقایان با در نظر گرفتن بودجه خود و اینکه نمیتوانند بیش از این چیزی که هست هزینه کنند، وارد بحث شده و خستگی روزمره بر تنشان نشسته است. مسلم است و خود نیز به خوبی میدانید که این نوع توقعات واقع در زندگی نیاز نیست و میتوان به راحتی از کنار خیلی از این خریدها و خریدهای اضافه گذشت.
منبع: سامانه پرسش و پاسخ مشاور