برترین مقاله کنفرانس روانشناسی کودک ۲۰۱۴، پروفسور جی تتان بیلر
کودکان به دلایل متعددی در مقابل رفتن به رختخواب مقاومت می‌کنند.
شاید آنها از تاریکی و یا بیدار نشدن به موقع می‌ترسند و یا این که هنگامی که تنها هستند احساس ناامنی می‌کنند.
بدون شک کودکان ترجیح می‌دهند بازی کنند و یا این که تلویزیون تماشا کنند و مطمئنا دوست دارند که شما آنها را همراهی کنید و یا به آنها توجه نشان دهید.
هنگامی که کودکان بزرگ‌تر می‌شوند، زندگی اجتماعی آنها اهمیت پیدا می‌کند.
به هر ترتیب هر خانه‌ای باید زمان مشخصی برای خوابیدن داشته باشد و اگر قرار باشد در خانه‌ای صلح و آرامش برقرار باشد، پدرها و مادرها نباید اجازه انتخاب در مورد آن را بدهند.
مشاوره کودک آنلاین. والدینی که می‌گویند: «بچه‌ها، فکر نمی‌کنین الآن وقت خواب باشه؟»
خودشان این‌طور انتخاب کرده‌اند که کاری از پیش نبرند و مطمئنا کودکشان به موقع به بستر نخواهد رفت.
والدینی که همیشه کوتاه می‌آیند و والدینی که گاهی به بچه‌ها اجازه می‌دهند که کمی بیشتر بیدار بمانند، محکومند که همیشه هنگام خواب مشکل داشته باشند.
مشاوره زمان خواب کودک
حتی اگر یک بار به یکی از این موارد عمل شده باشد، کودکان به آن چنگ می‌زنند.
در نظر بسیاری از والدین، خوابانیدن کودک یک درگیری دیگر در پایان روز است؛
زمانی که آنها نیاز دارند به خودشان بپردازند.
اگر تازه پدر یا مادر شده‌اید، از پیشنهادهایی که در زیر خلاصه شده‌اند،
تبعیت کنید تا بتوانید از مشکلات شبانگاهی، قبل از این که آغاز شوند پیشگیری کنید.
اگر جدیدا با مشکلات شبانگاهی و خوابانیدن بچه‌ها روبرو شده‌اید،
یک برنامه مقدماتی برای خواب کردن آنها طرح کنید. تصمیم بگیرید که چه کاری انجام خواهید داد و کودک را از این امر آگاه کنید که به زودی تغییری صورت می‌گیرد سپس در اولین روز برنامه را اجرا کنید.
مشاور کودکان آنلاین:دیر به رختخواب رفتن کودکان می باشد.
تعیین زمان مشخصی خوابیدن
در مورد یک زمان مشخص برای خوایدن کودک تصمیم بگیرید و سپس به آن پایبند باشید.
این بدان معنا نیست که شما باید مطلقا انعطاف‌ناپذیر باشید.
- مثلا هنگامی که ساعت هشت و زمان خواب است ولی پدر تازه از راه رسیده است یا این که دایی کودک به منزل آمده است، او را به رختخواب بفرستید.
- ولی هر چقدر اقتدار بیشتری در تعیین زمان خوابیدن داشته باشید،
- آسان‌تر خواهد بود که کودک را در یک زمان مشخص به رختخواب بفرستید.
- به خاطر بسپارید که تاریک شدن هوا را به عنوان زمان به خواب فرستادن کودک تعیین نکنید.
- زیرا با فرارسیدن تابستان یا عقب و جلو کشیدن ساعت، دچار مشکل خواهید شد.
استفاده از ابزار آرامش بخش برای کودک
کودکان خردسال، به ویژه کودکان نوپا، با تکرار بعضی کارها احساس امنیت عاطفی می‌کنند.
آنها احساس امنیتی را که بعضی رسوم می‌دهند و اشیاء خاصی را که می‌توانند روی آنها حساب کنند، دوست دارند. برای مثال، در میان کودکانی که ما می‌شناسیم آلن دوست دارد چکش آبیش ر هر شب با خودش به رختخواب ببرد،
سارا دوست دارد همه را قبل از خواب ببوسد و همچنین همه قبل از خوابیدن به بالین او بیایند و او را ببوسند در حالی که سی‌سی عروسک‌هایش را زیر یک پتوی زرد در کنارش مخفی می‌کند.
مراسم شب هنگام و اشیائی نظیر پتوی قدیمی و یا حیوانات پارچه‌ای که بعضی کودکان به آنها وابسته هستند،
به کودک کمک می‌کنند تا از افراد مورد علاقه خود جدا شود و نیز مرحله بین بیداری تا به خواب رفتن را بهتر بگذراند.
چیزهای مورد علاقه کودک خود را مسخره نکنید و از طرف دیگر نگذارید زیاد دردسرزا شوند. تعداد اسباب بازی‌هایی را که کودک می‌تواند با خودش به رختخواب ببرد،
محدود کنید: «جو، تو می‌تونی فقط با خودت یه کتاب و یه اسباب‌بازی به رختخواب ببری، باید انتخاب کنی!». بعضی از کودکان کاملا قادرند که مسأله را کش بدهند و بدین ترتیب پانزده دقیقه دیرتر به بستر فرستاده شوند.
تعیین یک برنامه شبانگاهی
کودکان دوست دارند بدانند بعدا چه اتفاقی می‌افتد. یک برنامه منظم شبانگاهی می‌تواند آنها را از این هنگام خواب و استراحت فرا رسیده آگاه کند. برای تعیین برنامه شبانه از راهنمایی‌های زیر پیروی کنید:
آن را ساده بگیرید. برنامه عادی خانواده و خواسته‌های کودک را در نظر بگیرید.
الگویی را که تصمیم به ادامه آن ندارید، شروع نکنید. برنامه شبانه باید در کل روز یک احساس امنیت و نزدیکی آرام‌بخشی را ایجاد کند.
این برنامه می‌تواند تنها صحبت در مورد روزی که گذشت و آمادگی برای فردا باشد.
آماده کردن لباس‌های مدرسه و مرتب کردن کتاب‌های فردا نیز برنامه مناسبی برای کودکان بزرگ‌تر خواهد بود.
قصه گفتن و یا دادن یک خوراکی در ساعت مقرر خوابیدن، به کودک کمک می‌کند که بفهمد الان زمان خوابیدن است.
با علامت‌هایی برنامه را مشخص کنید.
کودک را از آغاز شدن برنامه شبانه آگاه کنید.
می‌توانید خیلی ساده به کودک بگویید: «وقتی این نمایش تموم بشه وقت خوابه!
یا این که روی یک کاغذ رنگی یک دایره بکشید.
آن را به قسمت‌هایی که روی آنها برچسب زمان بازی، زمان خواب و زمان قصه چسبانیده شده‌اند تقسیم کنید.
وسط کاغذ را سوراخ کنید و روی آن یک فلش نصب کنید.
هنگامی که زمان خواب رسید، فلش را به سمت زمان خواب بچرخانید یا این که یک ساعت روی کاغذ بکشید،
طوری که زمان خواب را نشان دهد و آن را نزدیک ساعت واقعی قرار دهید.
هنگامی که ساعت واقعی همان ساعتی را نشان داد که ساعت کاغذی نشان می‌دهد، زمان خواب کودک فرا رسیده است.
پیش از خواب کودکان را آرام کنید. کتک‌کاری بین کودکان و بازی‌هایی که نیازمند فعالیت زیاد هستند، برای ساعت قبل از خواب مناسب نیستند.
کودک باید نیم ساعت قبل از زمان خواب به فعالیت‌های آرام بپردازد تا به تدریج برای خواب آماده شود.
به جای جنگ متکا و توپ بازی، برنامه پیش از خواب می‌تواند شامل نظافت، مطالعه کردن، شنیدن قصه و یا موسیقی باشد.
برنامه آرام شبانه در مواقعی نیز که کودک بعد از آن باید توسط پرستار یا مادربزرگش خوابانیده شود و یا هنگامی که کارهای روزانه طولانی شده و کودک خسته نیازمند آماده‌سازی برای خوابیدن است، مفید است.
برنامه شبانگاهی را به‌طور مناسب برگزار کنید.
در مورد تاثیر مشاور کودک و نوجوان:تمجید از کودک بیشتر بدانید.
به‌طور ایده‌آل، آماده شدن برای خواب باید شامل نوازش کودک و زمان نزدیکی و محبت بین شما و او باشد.
او باید در این هنگام احساس امنیت و آرامش بیشتری کند.
مشاور کودکان آنلاین:دیر به رختخواب رفتن کودکان راه دیگری نیز دارد.
خواندن کتاب
بسیاری از کودکان دوست دارند یک کتاب خاص قبل از خواب مرتبا خوانده شود.
بعضی از کودکان دوست دارند که پدر و مادرشان برایشان قصه بگویند، یا برای آنها ترانه‌های کودکانه خوانده شود.
فکر نکنید که کودکان بزرگ‌تر نیازمند برنامه شبانگاهی نیستند.
حتی کودکانی که حدود دوازده یا سیزده سال دارند، نیازمند این هستند که برای آنها داستان‌هایی خوانده شود.
گاه از این زمان برای صحبت کردن در مورد یک مسأله مهم و یا پرس و جو درباره مسائلی که ممکن است مشکل‌زا شود، استفاده می‌شود.
زمان خوابیدن یک فرصت بسیار عالی را برای نزدیک شدن به یکدیگر فراهم می‌کند.
- رسوم شبانگاهی که در کودکی آغاز می‌شوند، می‌توانند به کودک در سراسر عمرش کمک کنند.
- بعضی از این کودکان بعدا در جوانی به مطالعه کردن قبل از خواب، عادت پیدا می‌کنند،
- بعضی دیگر یادداشت روزانه می‌نویسند
- یا این که برای روزهای بعد برنامه‌ریزی می‌کنند.
- بعضی نبز بعدا روش‌های کسب آرامش را در هنگام خواب به کار می‌گیرند.
انعطاف‌پذیر باشید ولی بدانید که چطور برنامه را قطع کنید.
اگر ندانید که چطور باید در این گونه موارد تصمیم بگیرید که چراغ‌ها را خاموش کنید و به خواب روید، برنامه شبانه می‌تواند خسته کننده و پایان نیافتنی شود.
اجازه وقت‌گذرانی ندهید. قانع نشوید که یک داستان دیگر را برای کودک بخوانید.
به جای آن، تعداد داستان‌هایی را که شب بعد برای او می‌خوانید، از قبل تعیین کنید و تنها همان تعداد داستان را بخوانید.
اگر قرار دادن محدودیت برای شما مشکل ایجاد کرده است، می‌توانید از ساعت یا تایمر استفاده کنید.
به کودک خود بگویید: «ساعت هفت و نیم زمان خوابه و چراغ‌ها باید خاموش بشن!»
و یا «تا پانزده دقیقه دیگه که تایمر زنگ می‌زنه چراغ‌ها باید خاموش بشن!»
صحبت در مورد ترس‌ها و نگرانی‌های کودک
همه، و حتی کودکان ترس‌ها و تشویش‌هایی دارند که شب‌ها بیشتر خودشان را نشان می‌دهند.
کودک خود را تشویق کنید که در مورد مسائل و مشکلاتش با شما صحبت کند تا بتوانید آنها را برطرف کنید و به او کمک کنید تا بخوابد ـ او را کمی نیز نوازش کنید.
در مورد مقاله مشاور کودکان آنلاین: سخت‌گیری و انضباط شخصی کودک مطالعه کنید.
چطور با بی‌قراری کودک کنار بیایید
شما برنامه شبانه را اجرا کرده‌اید و جیمی به رختخواب فرستاده شده است، ولی او آنجا نمی‌ماند و در عرض ده دقیقه به اتاق برمی‌گردد و از شما نوشابه می‌خواهد. در این گونه موارد، روش‌های زیر را به کار بگیرید.
بعضی کودکان با روش‌های ساده به خواب می‌روند و در مورد بعضی دیگر باید تمام روش‌های زیر را بکار گیرید تا در رختخواب بمانند.
- مجددا کودک را به رختخواب بفرستید و تایمر آشپزخانه را روی یک دقیقه تنظیم کنید.
- به او بگویید که قبل از این که زنگ به صدا درآید، شما به اتاق او برمی‌گردید.
- در رختخواب ماندن او را برحسب زمانیکه در رختخواب می‌ماند پاداش دهید.
- این پاداش می‌تواند «نوازش» یا چیز دیگری نظیر شکلات صبحانه باشد.
- در صورت لزوم تایمر را دوباره تنظیم کنید،
- سپس در اتاق بنشینید و مطالعه کنید تا کودک به خواب رود.
آموزش خوابیدن به بچه
به کودک یاد دهید که چگونه به خواب رود. بعضی از کودکان نمی‌دانند که چطور آرام بگیرند تا بتوانند بخوابند. به او بگویید «جعبه شبانگاهی» بدهید و هر چیزی را که فکر می‌کنید لازم است در آن بگذارید:
- یک لیوان آب،
- چراغ قوه و
- اسباب‌بازی مورد علاقه کودک
- یک رادیو یا ضبط که کودک بتواند قبل از خواب به آن گوش دهد.
کودکانی که هنوز در گهواره هستند ولی به سنی رسیده‌اند که بتوانند حرف بزنند، معمولا نیازمند برخورد قاطع شما هستند.
فرض کنیم که وسایل خواب کودک را فراهم کرده‌اید و برای چهارمین بار او را بوسیده‌اید و به او شب‌بخیر گفته‌اید.
در حالی که اتاق را ترک می‌کنید، به او بگویید: «شب‌بخیر، من به اتاق خودم می‌روم، شب‌بخیر!» در این حال، در را ببندید و مجددا به اتاق برنگردید.
مشاوره کودکان آنلاین:بی‌اختیاری در نگهداری اداری کودکان می توانید مطالعه کنید.
جیغ زدن کودک در خواب
مهم نیست که چقدر جیغ می‌زند. این کار را برای بیست دقیقه ادامه دهید. به اتاق برنگردید.
(مگر این که دلیلی داشته باشید که کودک واقعا مشکلی پیدا کرده است) اگر بعد از بیست دقیقه کودک هنوز گریه می‌کند، به اتاق او برگردید و به او بگویید که باید همین الآن به خواب رود.
در صورت لزوم این روش را هر شب تکرار کنید تا این کودک دریابد شگردهای او دیگر کاری از پیش نمی‌برند.
احتیاط: اگر کودک گریه کردن را متوقف کرد تا هنگامی که مطمئن نشده‌اید که کودک خوابیده است، به اتاق برنگردید.
در غیر این صورت، باید یکبار دیگر با کودک در اتاق بمانید.
از یک جدول استفاده کنید. جدول شبانگاهی معمولا برای کودکان حدود سه سال مفید است.
آنها امتیاز می‌آورند و با جمع این امتیازها و کسب امتیاز مشخصی جایزه‌ای را خواهند برد.
در ابتدا برای پنج دقیقه در بستر ماندن به کودک نمره بدهید و سپس زمانی را که باید کودک برای گرفتن نمره مشخصی در رختخواب بماند، بلندتر کنید. با کودک بحث نکنید و درگیر نشوید.
اگر کودک شما عادت کرده است که کار خودش را بکند، شما احتمالا مجبور خواهید بود که از او تبعیت کنید.
منتهی کودک باید عواقب منفی کار خودش را ببیند:
روز بعد می‌توانید او را از یک مزیت خاص محروم کنید یا این که شب بعد او را زودتر به رختخواب بفرستید.
تقویت مشارکت و همکاری کودک
هم با حرف و هم با عمل کودک را برای همکاری‌اش در شب تشویق کنید.
و یا به اصطلاح او را پس‌خوراند بدهید. برنامه شبانگاهی تنظیم کنید و تمام برنامه را یکباره به اجرا بگذارید.
از آنجایی که گاهی مشکل است یک رفتار تثبیت شده را تغییر دهید، ممکن است نیاز پیدا کنید که ابتدا به کودک جایزه بدهید تا «کمی به راه بیاید».
چنانچه زمان خواب، به صورت یک درگیری دائم درآمده است، ممکن است جداول (جهت دادن امتیاز) برای شما مفید باشند.
در مشاور کودکان آنلاین:دیر به رختخواب رفتن کودکان مهم است.
در ابتدا هر شب به وقت‌شناسی و در رختخواب ماندن کودک جایزه بدهید. جایزه‌ها می‌توانند شامل تماشای یک برنامه اضافه در شب بعد، روتختی‌های زیبا و دوست داشتنی، شکلات روی بالش و یک خوراکی ویژه قبل از خواب فردا شب باشد.
در همان حال نمراتی را که کسب می‌کند با هم جمع کنید تا جایزه بزرگ‌تری را که زمان بیشتری طول می‌کشد تا به آن برسد، دریافت کند.
جایزه بزرگ باید از روی لیست اشیاء یا فعالیت‌هایی که کودک تقاضا کرده است، انتخاب شود.
کودکانی که نیمه شب از خواب بیدار می شود
ما هرگز نشنیده‌ایم که کودکی وجود داشته باشد که گاهی نیمه‌های شب از خواب برنخیزد و سعی در جلب توجه نداشته باشد.
این رفتاری است که تقریبا مانند تمام رفتارهای دیگری که در مورد آنها بحث شده است.
نباید تا هنگامی که به صورت عادت درنیامده‌اند، مشکل تلقی شوند.
گاهی، خواب بدون آرامش علامت یک مشکل جسمی یا عاطفی است و اگر به چنین مسأله‌ای مشکوک شدید، باید آن را بررسی کنید.
ولی در اغلب موارد کودکی که نیمه شب هر شب از خواب برمی‌خیزد، صرفا عادتی پیدا کرده است که باید تغییر داده شود.
اگر راه حل‌های ما موثر واقع نشدند، با متخصص اطفال مشورت کنید ـ شاید مشکل آن قدر جدی باشد که برای کمک به تغییر الگوی خواب کودک، نیاز به دارو باشد.
اگر بیدار شدن از خواب شامل رفتارهای دیگری مانند پافشاری در خوابیدن کنار خواهر و برادرها و یا پدر و مادر نیز باشد بخش‌هایی را که در مورد این مسائل راه حل‌هایی فراهم کرده‌اند، بخوانید.
رفتار کودک را نادیده بگیرید
گاهی نوزاد نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌شود و تقاضای توجه و کمک می‌کند؛
زیرا بدنش به او پیام می‌دهد که گرسنه، خیس یا ناراحت است.
این مسأله نباید مورد بی‌توجهی قرار گیرد. با این حال، بزرگ‌تری را که به‌طور جدی مورد توجه و مراقب قرار می‌گیرد و اطرافیانش به او محبت می‌کنند،
می‌توان با کمی بی‌توجهی، به وضعیت مطلوب تشویق کرد، به‌طوری که عادت شبانه خود را ترک کند و شب‌ها بیشتر بخوابد.
با استفاده از روش‌های زیر، می‌توانید، شگرد نادیده گرفتن سنجیده را به کار بگیرید:
الگوی رفتاری او را زیر نظر بگیرید.
پاسخ به پرسش‌های ساده زیر به شما کمک می‌کند تا تعیین کنید که آیا کودک واقعا به شما احتیاج دارد یا صرفا می‌خواهد جلب توجه کند:
- هنگامی که از رختخواب بیرون می‌آید، چه می‌کند؟
- اگر هیچ کس به او پاسخ نگوید، چه می‌کند؟
- آیا هر شب آب می‌خواهد؟
- یک لیوان آب را در دسترس کودک بگذارید.
- آیا اگر شما به او پاسخ ندهید، برمی‌گردد و می‌خوابد؟
در مورد مشاور کودکان آنلاین:چگونگی تنبیه کودک مطالعه کنید.
بازی با کودک برای خواب
ترتیب یک بازی را بدهید.
از روش نادیده گرفتن سنجیده استفاده کنید، به آن پایبند باشید و آن را به‌طور مداوم تا هنگامی که پیشرفتی در الگوی رفتار کودک پدید بیاید، ادامه دهید.
قاطعانه کودک را در رختخواب بگذارید.
ولی با محبت به او شب‌بخیر بگویید و سپس اتاق را ترک کنید.
از قبل تصمیم بگیرید که اگر کودک از خوا بلند شود و شما را صدا بزند، چقدر صبر می‌کنید.
این زمان نباید بیشتر از بیست دقیقه طول بکشد (که برای کودک در هنگام نیمه شب زمان زیادی است) و همچنین هرگز نباید کمتر از پنج دقیقه باشد. زیرا کودک به زودی یاد می‌گیرد که می‌تواند شما را وادار به تسلیم کند.
برای اکثر والدین این امر مسأله ساده‌ای نیست.
زیرا باید به صدای گریه کودکشان که می‌تواند تمام افراد خانه را بیدار کند گوش کنند، البته اگر باعث اعتراض همسایه‌ها نشود!
اگر کودک شما گریه کردن و صدا کردن شما را تا زمان مشخصی متوقف نکرد، به سراغ او بروید و قاطعانه و با لحنی واقعی به او بگویید که همین الآن باید بخوابد (او را در آغوش نفشارید و یا از تخت بیرون نیاورید) سپس اتاق را ترک کنید.
اگر می خواهید بیشتر بدانید آغوش و آرام گرفتن کودکان مطالعه کنید.
نادیده گرفتن سنجیده را ادامه دهید و پنج دقیقه، پنج دقیقه به زمان اولیه خود اضافه کنید تا این که به زمان حداکثرِ حدود بیست دقیقه برسید.
اگر کمی دیرتر بروید، به کودک شنا آسیبی نمی‌رسد.
ولی تجربه شخصی ما این بوده است که معمولا زمان بیست دقیقه، در عرض چند روز، مشکل را حل می‌کند.
بررسی مشکل خواب کودک توسط مشاور
اگر نگران این هستید که مبادا کودک شما دچار مشکل شده باشد، ابتدا موضوع را بررسی کنید.
با بچه حرف نزنید و سعی نکنید که به او اطمینان بدهید چون شما نمی‌خواهید این رفتار را با توجه گرم و صمیمانه خود پاداش دهید.
صرفا بررسی کنید که او صحیح و سالم است یا نه، سپس شب‌بخیر بگویید و به او بگویید که دوباره برنمی‌گردید و سپس اتاق را ترک کنید.
بدین ترتیب، نادیده گرفتن را شرع کنید. زمان گریه کردن کودک را اندازه بگیرید.
در مورد مشاوره کودک:کودک در لباس پوشیدن کند است می توانید بیشتر بدانید.
جدولی درست کنید تا مدت زمانی را که کودک شما گریه می‌کند و یا شما را صدا می‌زند، اندازه بگیرید و بدین ترتیب بتوانید پیشرفت کودک را ثبت کنید.
ما قول می‌دهیم زمانی که کودک فهمید شما به درخواست او جواب نمی‌دهید و به سراغش نمی‌روید، شاهد بیشتر شدن صدای گریه کودک ولی کم شدن مدت زمان آن خواهید بود.
سام، هنگامی که پدر و مادر عاصی‌اش با ما مشورت کردند، پسر کوچک بیست و دو ماهه‌ای بود که عادت کرده بود هر شب سه بار از خواب برخیزد. در شب اول استفاده از نادیده گرفتن سنجیده، مادرش با نگرانی پشت در ایستاده بود و به ساعت نگاه می‌کرد که کی بیست دقیقه تمام می‌شود و می‌تواند برود و به او بگوید که بگیرد بخوابد.
برا دومی که کودک در همان شب از خواب برخاست، مادرش مجددا بیست دقیقه صبر کرد.
ولی بار سوم کودک بعد از هفده دقیقه به خواب رفت.
شب دوم مجددا گذاشتند که سام گریه کند.
سام بیست دقیقه گریه کرد ولی فقط یکبار از خواب بیدار شد.
شب سوم دو بار از خواب برخاست و برای مدت زمان کوتاه‌تری گریه کرد. ولی شب چهارم اصلا پدر و مادرش را صدا نکرد.
منبع: کانون مشاوران ایران