توسط با غم از دست دادن عشق و مردن عشق چه برخوردی داشته باشیم؟ معرفی روش های معجزه آسا و کاملا مفید در سوگواری
هفت مرحله مربوط به سوگواری چه مواردی می باشند.
شناخت مراحل مربوط به سوگواری
هر شخصی به صورت متفاوتی سوگواری را تجربه می کند.
اکثر افرادی که دوست یا عشق خودشان را از دست می دهند، چند مرحله از سوگواری را در حین مواجه شدن با یک زیان و از دست دادن تجربه می کنند.
روان شناسانی که بر روی افراد سوگوار کار می کنند، متوجه روش های مقابله افراد با این زیان شده اند.
یک سری موارد رایجی وجود دارند که شامل مراحل مشخصی همانند انکار، خشمگینی و افسردگی می باشند.
این سوگواری دارای مراحل زیادی می باشد، ولی موردی که شاید شما متوجه آن نشوید عبارت از این است که این مراحل در رابطه با سوگواری مربوط به یک فرد فوت شده نمی باشد، بلکه مربوط به یک مورد کاملا متفاوت می باشد.
به مطالعه این بخش ادامه دهید تا با این مراحل آشنا شوید.
انواع زیان (از دست دادن)
اکثر افراد کلمه “سوگواری” را با ناراحتی مرتبط می دانند که مربوط به مرگ عشق می باشد.
با این وجود، افراد می توانند در نتیجه زیان های دیگری هم سوگواری را تجربه کنند که این موارد شامل یک جدایی، از دست دادن شغل یا خانه، از دست دادن بخشی از بدن همانند دست یا پا، تشخیص داده شدن یک بیماری مرگبار یا اخراج شدن از کالج باشد.
فرآیند سوگواری
زمانی که افراد عشق خودشان را از دست می دهند، مراحل مختلفی را پشت سر می گذارند.
ممکن است که شما این مراحل را به هر ترتیبی تجربه کنید یا تعداد خاصی از آنها را در هر زمانی تجربه کنید.
ممکن است که در شروع احساس ناراحتی داشته باشید، بعد از آن خشمگین شوید و در نهایت مجددا به احساس ناراحتی برگردید.
نکته مهمی که باید به یاد داشته باشید، عبارت از این مورد می باشد که زمان خودتان را صرف سوگواری بکنید.
اجازه بدهید که شما با روش منحصر به فرد خودتان این کار را انجام بدهید.
مواردی که احتمالا شما در رابطه با سوگواری ندانید
اکثر افراد بر این عقیده اند که مراحل مربوط به سوگواری در رابطه با از دست دادن عشق می باشد.
با این وجود، این موارد در واقع مربوط به افرادی می باشد که مرده اند، نه یک فردی که از دست رفته است.
دکتر کوبلر – راس[۱] به دلیل معرفی مراحل سوگواری مشهور شده است، ولی اکثر افراد متوجه این مورد نمی شوند که مراحل تعیین شده توسط وی برای افرادی می باشد که با یک بیماری مهلک و کشنده مواجه هستند.
وی یک کتابی به اسم در مورد مرگ و مردن[۲] نوشته است. دکتر کوبلر – راس در کتاب خودش در مورد مراحل مرگ نوشته است: انکار و انزوا، خشمگینی، چانه زنی، افسردگی و پذیرش. دکتر کوبلر – راس با بیماران دارای بیماری مهلک مصاحبه کرد و بحث کرده است که احتمال وقوع مرگ چه تاثیری بر روی فرد دارد.
وی نکاتی را در مورد مقابله بیمار، خانواده آنها و عشق های آنها در مقابل زیان و از دست دادن این فرد نوشته است.
وی این مراحل را برای توصیف مراحل از دست دادن افرادی بیان نکرده است که فوت کرده اند، بلکه این مراحل بیشتر مربوط به مواردی می باشد که افراد دارای یک بیماری مهلک تجربه می کنند.
این مراحل شامل انکار، خشمگینی، چانه زنی، افسرگی و پذیرش می باشند.
بعد از گذشت یک زمانی، افراد خودشان را با این مراحل انطباق می دهند تا با شرایط از دست دادن یک شخص مقابله کنند و شرایط مناسبی به دست بیاورند.
شما در بخش زیر مراحل سوگواری را مشاهده خواهید کرد که یک فرد دارای بیماری مهلک تجربه می کند.
همچنین این مراحل برای از دست دادن عشق هم قابل اعمال هستند.
| شوک | حالت فلجی و سکته اولیه در هنگام شنیدن یک خبر بد. |
| انکار | تلاش برای اجتناب از یک مورد گریزناپذیر. |
| خشمگینی | ایجاد عواطف ناراحت کننده. |
| چانه زنی | هدر دادن وقت خود برای خارج شدن از آن شرایط. |
| افسردگی | پذیرش نهایی یک مورد گریز ناپذیر. |
| آزمودن | پیدا کردن راه حل های واقعی. |
| پذیرش | در نهایت پیدا کردن یک راهی برای حرکت به سمت جلو. |
مراحل سوگواری کوبلر راس
دکتر الیزابت کوبلر راس، به عنوان یک روان پزشک سوئیسی، مفهوم مربوط به پنج مرحله از سوگواری را در سال ۱۹۶۹ معرفی کرد.
پنج مرحله مربوط به سوگواری چه مواردی بودند؟ بر اساس مدل دکتر کوبلر – راس، چند مرحله از سوگواری وجود دارد.
این مراحل شامل انکار، خشمگینی، چانه زنی، افسردگی و پذیرش از دست دادن یک فرد می باشد، چه این فرد یک بیمار دارای بیماری مهلک باشد یا فردی باشد که عشق خودش را از دست داده است.
همچنین وی به نحوه ارتباط دادن سوگواری افراد با کلمات، عواطف و رفتارشان علاقمند بود.
انکار
زمانی که شما یک زیانی را انکار می کنید، در واقع تلاش می کنید خودتان و سایر افراد را متقاعد کنید که این اتفاق صورت نگرفته است یا اینکه اتفاق صورت گرفته یک شرایط دائمی و ثابتی نمی باشد.
البته شما واقعیت را می دانید.
در صورتی که همسر شما فوت کرده باشد، ممکن است بپذیرید که چنین موردی صورت گرفته است، ولی بعد از آن برای یک مدتی این باور را خواهید داشت که مرگ وی برای شما بی معنی است.
در صورتی که والدین شما طلاق گرفته باشند، ممکن است تلاش کنید که آنها را برگردانید، حتی بعد از آن آنها از رابطه خودشان صرف نظر کرده باشند.
ممکن است که شما بعد از از دست دادن شغل خودتان به محل کارتان برگردید و این تفکر را داشته باشید که منظور آنها اخراج شما از آن شغل نبوده است.
خشمگینی
خشمگینی یک واکنش معمولی نسبت به زیان و از دست دادن یک چیزی می باشد و این مورد یکی از مراحل سوگواری دکتر کوبلر – راس است.
ممکن است که شما نسبت به فردی که شما را ترک کرده است، خشمگین شوید، یا ممکن است که نسبت به خودتان احساس خشمگینی داشته باشید.
ممکن است که شما از طریق فریاد زدن بر سر سایر افراد و سخنان طعنه آمیز، خشمگینی خودتان را بیان کنید و یا اینکه خشمگینی خودتان را به دلیل هر چیزی، از یک تحقیر قابل توجه یا مشکلات حداقلی، بیان کنید.
همچنین این مرحله می تواند در هر زمانی صورت بگیرد، حتی بعد از آنکه شما مرحله پذیرش را پشت سر گذاشته باشید.
مزیت مربوط به مرحله سوگواری عبارت از این مورد می باشد که این مراحل به شما کمک می کنند تا با زیان ایجاد شده مقابله کنید و به سمت جلو حرکت بکنید.
خشمگینی می تواند انرژی لازم را برای این کار فراهم کند.
. ممکن است که شما نسبت به فردی که شما را ترک کرده است، خشمگین شوید، یا ممکن است که نسبت به خودتان احساس خشمگینی داشته باشید.
ممکن است که شما از طریق فریاد زدن بر سر سایر افراد و سخنان طعنه آمیز، خشمگینی خودتان را بیان کنید و یا اینکه خشمگینی خودتان را به دلیل هر چیزی، از یک تحقیر قابل توجه یا مشکلات حداقلی، بیان کنید.
همچنین این مرحله می تواند در هر زمانی صورت بگیرد، حتی بعد از آنکه شما مرحله پذیرش را پشت سر گذاشته باشید.
مزیت مربوط به مرحله سوگواری عبارت از این مورد می باشد که این مراحل به شما کمک می کنند تا با زیان ایجاد شده مقابله کنید و به سمت جلو حرکت بکنید.
خشمگینی می تواند انرژی لازم را برای این کار فراهم کند.
چانه زنی
ممکن است که شما در مرحله شروع چانه زنی کنید و تلاش کنید که مورد از دست رفته را برگردانید.
این مرحله از مراحل مربوط به سوگواری و یک قدرت بالاتر، به فرد کمک می کند تا با زیان صورت گرفته مقابله کند.
اغلب افراد به خدای خودشان قول می دهند در صورتی که مورد از دست رفته آنها برگردد، زندگی بهتری خواهند داشت.
ممکن است یک کودک قول بدهد که در صورت برگشت والدینش به زندگی مشترک، عروسک های خودش را بردارد و هیچ دعوا و اختلافی با برادر (ها) یا خواهر (های) خودش نداشته باشد.
چانه زنی یک مرحله ای می باشد که در برخی مواقع منجر به ایجاد بحث های ناخوشایندی می شود که بدون نتیجه می باشند.
افسردگی
مورد بعدی در پنج مرحله مربوط به سوگواری، عبارت از افسرگی می باشد.
افسردگی می تواند همراه با هر یک از علائم افسردگی بالینی وجود داشته باشد.
ممکن است که شما در اغلب مواقع احساس ناراحتی داشته باشید و گریه بکنید.
ممکن است که متوجه تغییراتی در اشتها یا الگوهای خواب خودتان شده باشید.
ممکن است که درد ها یا ناراحتی های غیر قابل توضیحی را تجربه کنید.
این مرحله در جدا شدن از یک رابطه و در حین مرگ یک عشق، می تواند کاملا دردناک باشد.
در صورتی که شما از این مراحل سوگواری عبور کرده باشید، طلاق می تواند به عنوان یک آینده محتمل برای زندگی شما متصور شود؛ به همین دلیل افسرده شدن یک مورد طبیعی می باشد.
این مورد یک افسردگی موقعیتی می باشد که می تواند بلافاصله بعد از ورود شما به مرحله پذیرش، از بین برود.
پذیرش
آخرین مرحله از مراحل دکتر کوبلر – راس از سوگواری، مربوط به پذیرش می باشد.
شما موردی که از دست داده اید را می شناسید و اهمیت فرد یا مورد از دست رفته را برای خودتان درک می کنید.
در این مرحله شما هیچ نوع احساس خشمگینی نسبت به این موضوع ندارید و به چانه زنی خودتان برای برگرداندن مورد از دست رفته خاتمه داده اید.
در این مرحله شما آماده هستید تا زندگی خودتان را بدون مورد از دست رفته، مجددا بسازید.
پذیرش کامل منجر به ایجاد آرامش کامل می شود، ولی در اغلب مواقع این مرحله کامل نمی شود.
در مقابل، ممکن است شما در طول یادبودهای مرگ ناراحت شوید، یا در مواقعی که احساس کنید شرایط موجود می توانست با حضور داشتن فرد یا شئی از دست رفته بهتر باشد، خشمگین شوید.
زمانی که شما زیان را به صورت کاملی بپذیرید، یک درک بهتری نسبت به مراحل سوگواری به دست خواهید آورد.
هفت مرحله مربوط به سوگواری
دکتر کوبلر – راس مدل خودش را اصلاح کرد تا هفت مرحله مربوط به سوگواری را در مدلش معرفی کنید.
مدل هفت مرحله ای سوگواری یک تحلیل عمیق تر از مولفه های مربوط به فرآیند سوگواری می باشد. هفت مرحله موجود شامل شوک (ضربه)، انکار، خشمگینی، چانه زنی، افسردگی، آزمودن و پذیرش می باشد.
کوبلر – راس دو مرحله دیگر را به عنوان یک موارد اضافی مربوط به چرخه سوگواری اضافه کرد.
در مرحله شوک، شما احساس فلج یا بی حس شدن می کنید و فاقد هر نوع احساساتی می باشید.
در مرحله آزمودن، تلاش می کنید تا راه حل های واقعی را برای مقابله با زیان صورت گرفته و ایجاد مجدد زندگی خودتان پیدا کنید.
سایر تغییرات
در طول سال های گذشته، مدل های سوگواری مختلفی معرفی شده اند.
شما علاوه بر مدل های ۵ مرحله ای و ۷ مرحله ای، ممکن است که در رابطه با چهار مرحله سوگواری و شش مرحله سوگواری هم مطالبی را شنیده باشید.
جان بالبی[۳]، به عنوان یک روان شناس بریتانیایی، مراحل مربوط به سوگواری و زیان را خیلی قبل تر از معرفی شدن پنج مرحله سوگواری دکتر کوبلر – راس مطالعه کرده بود.
وی بر روی کودکان دارای مشکلات دلبستگی کار می کرد. به طور بدیهی، یکی از این مشکلات مربوط به سوگواری بود.
چهار مرحله بالبی از سوگواری عبارت بودند از: ۱) شوک و بی حسی، ۲) اشتیاق و تحقیق، ۳) نامیدی و بی نظمی، ۴) سازمان دهی مجدد و بهبود.
مدل شش مرحله ای از سوگواری در واقع یک نوع بسط از فرآیند ۵ مرحله ای اصلی کوبلر – راس می باشد.
تنها تفاوت موجود عبارت از شروع شدن مرحله ضربه قبل از مرحله انکار می باشد.
سوگواری چقدر طول می کشد؟
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، معمولا مهمترین علامت سوگواری، همانند یک ناراحتی یا خشمگینی مضمحل و ناامید کننده، بعد از شش تا نه ماه به صورت قابل توجهی کاهش می یابد و علائم خاتمه یافتن یک سوگواری و عزاداری بعد از یک سال یا بیشتر ظاهر می شوند.
آیا حیوانات خانگی به دلیل از دست دادن یک حیوان خانگی دیگر اندوهگین می شوند؟
سگ ها و گربه های شخصی به صورت متفاوتی نسبت به از دست دادن واکنش نشان می دهند.
همانند انسان، هیچ نوع روش “اشتباه” یا “درستی” برای اندوهگین شدن حیوانات خانگی وجود ندارد.
ممکن است که برخی از حیوانات خانگی مشخص نکنند که متوجه نبود حیوان مرده هستند؛ این در حالی است که سایر حیوانات می توانند احساس کاملا اندوهگین و سنگینی را در قبال مردن یک حیوان دیگر داشته باشند.
آیا این امکان وجود دارد که شما در نتیجه سوگواری و عزاداری بمیرید؟
واقعیت این است که چنین امکانی وجود دارد و سوگواری می تواند منجر به مرگ شما شود.
بیلر[۴] معتقد است که سوگواری مربوط به مرگ یک فرد مهم، با ریسک افزایش یافته ناراحتی های قلبی عروقی همراه می باشد.
چگونه می تواند با سوگواری و از دست دادن مقابله کرد؟ (چگونه می توان سوگواری را متوقف کرد؟)
یک روش ثابتی برای مقابله با سوگواری وجود ندارد.
ممکن است که شما بعد از یک زیان عمده ، به مدت یک سال تا ۱۸ ماه تحت تاثیر آن اتفاق قرار داشته باشید.
ولی بعد از این مرحله، احتمال ادامه داشتن سوگواری به صورت ملموسی کاهش خواهد یافت.
یک سری روش هایی وجود دارند که شما برای پشت سر گذاشتن زمان داغدیدگی یا زیان خودتان می توانید انجام دهید.
- احساسات خودتان را بیان کنید. در اغلب مواقع صحبت کردن یک روش مناسبی برای تسکین عواطف دردناک می باشد. صحبت کردن با یک دوست، اعضای خانواده، متخصص سلامتی یا مشاور سلامتی می تواند یک فرآیند درمان بخشی باشد.
- به خودتان اجازه بدهید که احساس سوگواری و ناراحتی داشته باشید. این بخش یک بخش سالمی از فرآیند سوگواری می باشد.
- برنامه های روتین خودتان را ادامه بدهید. ادامه دادن موارد ساده، همانند انجام تکالیف خانگی، می تواند مفید باشد.
- خواب کافی داشته باشید. فشار عاطفی می تواند منجر به خسته شدن شما شود. در صورتی که شما مشکل خوابی داشته باشید، به یک GP (پزشک خانوادگی) مراجعه کنید.
- غذای سالمی مصرف کنید. یک رژیم غذایی سالم و دارای توازن مناسب، به شما کمک خواهد کرد تا با شرایط موجود مقابله کنید.
- از بی حس شدن در برابر درد اجتناب کنید. از مواردی که منجر به بی حس شدن در برابر درد می شوند، همانند الکل، اجتناب کنید. این موارد باعث خواهند شد که بعد از خاتمه یافتن بی حسی، احساس بدتری در شما ایجاد شود.
- در صورتی که مشاوره منجر به ایجاد احساس مناسبی در شما شود، حتما به آن مراجعه کنید.مشاوره می تواند بعد از چند هفته یا چند ماه مفید باشد. فقط خود شما تشخیص خواهید داد که در چه زمانی آمادگی مناسبی دارید.
سوگواری کردن در زمانی که شما فرزند دارید
زمانی که شما فرزند داشته باشید، ممکن است بخواهید که احساسات خودتان را نشان ندهید.
در برخی مواقع این مورد خوب می باشد.
برای مثال، در صورتی که شما در نتیجه یک جدایی یا طلاق دچار سوگواری شوید، خشمگین شدن نسبت به همسرتان می تواند برای کودکی که آن صحنه را مشاهده می کند، دردناک باشد.
کودک خودتان را مطمئن کنید که جدایی در نتیجه اشتباه آنها ایجاد نشده است.
کارهای روتین آنها را تا حد ممکن در وضعیت نرمال نگه دارید و موارد در حال اتفاق را به آنها بگویید تا کمتر دچار سردرگمی شوند.
ولی در صورتی که هر دو والدین برای یک عشق سوگواری کنند، مشاهده این وضعیت که در برخی مواقع احساس ناراحتی و گریه کردن یک مورد مناسبی می باشد، برای کودک مفید خواهد بود.
در صورتی که کودکتان می خواهد احساسات خودش را به اشتراک بگذارد، به وی توجه کنید، هر چند که وی این کار را از طریق صحبت کردن، نقاشی کشیدن یا بازی کردن انجام بدهد.
کودکان نیاز دارند احساس کنند که شنیده می شوند، به همین دلیل شامل کردن آنها در تصمیمات و اتفاقات منجر به ایجاد احساس راحتی در آنها خواهد شد.
چگونه می توانید به یک فردی که دچار سوگواری است، کمک کنید؟
- به جای صحبت کردن، گوش بدهید. به دوست یا اعضای خانواده داغ دیده خودتان فرصت بدهید تا در مورد فردی که فوت کرده است، صحبت کنند؛ این کار می تواند برای مقابله آنها با سوگواری مناسب باشد. …
- به آنها اجازه بدهید که احساسات خودشان را بیان کنند. ..
- صریح باشید. …
- صبور باشید. …
- انجام دادن یک کاری را به آنها پیشنهاد دهید.
شش مرحله مربوط به سوگواری چه مراحلی هستند؟
این مدل یک مدلی است که ما آن را ۷ مرحله سوگواری می نامیم:
- شوک و انکار – احتمالا شما از طریق بی اعتقادی به حالت بی حسی ایجاد شده، به زیان صورت گرفته واکنش دهید. …
- درد و گناه – …
- خشمگینی و چانه زنی. …
- افسردگی، تامل، تنهایی.
- یک مسیر صعودی. …
- ساخت مجدد و کار کردن بر روی آن. …
- پذیرش و امیدواری.
چهار مرحله مربوط به سوگواری چه مواردی هستند؟
پنج مرحله انکار، خشمگینی، چانه زنی، افسردگی و پذیرش، یک بخش از چارچوبی می باشند که به ما آموزش می دهند تا شرایط مربوط به از دست دادن یک فرد را مدیریت کنیم.
این موارد عبارت از ابزارهایی می باشند که در چارچوب بندی و شناسایی احساساتمان به ما کمک می کنند.
ولی آنها در برخی از زمان های مربوط به سوگواری خاتمه نمی یابند.
آیا گربه ها می توانند در نتیجه سوگواری بمیرند؟
گربه ها روش های تشریفاتی مشابه با انسان را در مقابله با سوگواریشان نشان نمی دهند، ولی آنها یک سری از علائم مخصوص به خودشان را در حین سوگواری نشان می دهند.
مطالعات صورت گرفته نشان داده اند که ۴۶% از گربه ها، بعد از مرگ یک گربه همراه، غذای کمتری را می خورند.
آیا گربه ها هنگام مرگ یک حیوان خانگی دیگر ناراحت می شوند؟
تغییر رفتار گربه ها در حین سوگواری، شباهت زیادی با رفتار انسان در چنین شرایطی دارد: ممکن است که آنها دچار افسردگی و بی میلی شوند.
ممکن است که اشتهای آنها کاهش یابد و کمتر بازی کنند.
همچنین ممکن است که آنها نسبت به حالت معمولی بیشتر بخوابند، آهسته تر راه بروند و ترشرویی نشان بدهند.
مشاوره باید چقدر طول بکشد؟
معمولا هر مشاوره مابین ۵۰ دقیقه تا یک ساعت طول می کشد که این مورد بستگی به مشاور یا روان پزشک انتخابی شما دارد.
با این وجود، این زمان در اغلب مواقع انعطاف پذیر می باشد و قبل از شروع جلسه اول، باید در مورد آن با پزشکتان صحبت کنید.
درمان باید چقدر طول بکشد؟
درمان می تواند از یک جلسه تا هفت ماه یا حتی چند سال طول بکشد.
این مورد بستگی به خواسته ها و نیازهای شما دارد. برخی از افراد به دلیل مشکل خاصی که نیاز دارند حل کنند، به درمان مراجعه می کنند و ممکن است به این نتیجه برسند که یک یا دو جلسه کافی می باشد.
آیا سوگواری بر روی ذهن تاثیر می گذارد؟
سوگواری به صورت قابل توجهی، یک تاثیر عمیقی بر روی حافظه دارد.
سایر مطالعات صورت گرفته نشان داده اند که در برخی موارد، افراد سوگواری کننده از اختلال استرس بعد از آسیب[۵] (PTSD) رنج می برند که همچنین به عنوان موردی که بر روی حافظه هم تاثیر می گذارد، شناخته می شود.
در سوگواری پیچیده، یک سری از مشکلات مربوط به مسائل مختلف وجود دارند که به صورت همزمان بر روی ذهن هم تاثیر می گذارد.
آیا اضطراب می تواند بر روی سوگواری تاثیرگذار باشد؟
اضطراب یک بخش رایجی از فرآیند سوگواری می باشد، ولی در صورتی که علائم شما بعد از گذشت ۶ ماه از زمان از دست دادن عشقتان کاهش نیابد، ممکن است که شما یک سوگواری پیچیده یا یک اختلال اضطرابی را تجربه کنید.
اضطراب یکی از پنج مرحله سوگواری نمی باشد، ولی اکثر متخصصان سلامت روان بر این عقیده اند که این مورد باید به عنوان یکی از مراحل سوگواری در نظر گرفته شود.
آیا سوگواری می تواند منجر به ایجاد افسردگی شود؟
در صورتی که سوگواری ادامه پیدا کند و منجر به ایجاد یک افسردگی طولانی و عمیق در برخی علائم فیزیکی شود، مواردی از قبیل خواب ناکافی، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، و حتی تفکرات خودکشی، ممکن است که شما دچار یک شرایطی شوید که به عنوان داغدیدگی پیچیده نامیده می شود.
در صورت داشتن چنین شرایطی، در سریع ترین زمان ممکن با پزشک خودتان صحبت کنید.
آیا سوگواری از بین می رود؟
پاسخ این سوال بله می باشد و سوگواری از بین می رود.
با گذشت زمان بعد از یک زیان قابل توجه، همانند مرگ یک عشق، از بین رفتن تدریجی احساس ناراحتی، بی حسی، یا خشمگینی یک مورد عادی می باشد.
سوگواری چه تاثیری بر روی بدن شما دارد؟
همچنین استرس مزمن یک مورد رایجی در طول سوگواری حاد می باشد و می تواند منجر به بروز مشکلات فیزیکی و عاطفی گسترده ای شود که مواردی از قبیل افسردگی، مشکلات خوابی، احساس خشمگینی و تندی، اضطراب، از دست دادن اشتها، و درد و ناراحتی کلی را شامل می شود.
چرا خشمگینی منجر به ایجاد خستگی در شما می شود؟
در طول سوگواری شما، بدنتان به استراحت بیشتری نسبت به حالت معمول نیاز دارد.
همچنین ممکن است متوجه شوید که خودتان نسبت به حالت عادی، سریع تر خسته می شوید – در برخی مواقع حتی در شروع یک روز خسته می شوید.
داشتن خواب نرمال بعد از یک زیان، یک مورد غیرنرمال می باشد.
استرس مربوط به سوگواری می تواند به ایجاد تداخل در سیستم ایمنی شما منجر شود و باعث شود که شما در برابر مشکلات فیزیکی آسیب پذیری بیشتری داشته باشید.
در زمانی که یک فردی فوت می کند، شما باید چه چیزی را نگویید؟
در حین بیان کردن همدلی، هم به صورت نوشتاری و هم به صورت شخصی، شناختن مواردی که باید بگویید، سخت می باشد.
ما یک لیستی را کامل کردیم که در حین بیان کردن همدلی باید بگویید – یا نباید بگویید.
برای اظهار همدلی باید چه چیزی گفته شود
هدف از ارائه همدلی عبارت از بیان کردن همدلی و نگرانی خودتان برای فرد داغدیده می باشد.
شما می توانید بگویید که دلتان به چه نحوی برای فرد فوت شده تنگ شده است یا شما می توانید یک خاطره خوشحال کننده را به اشتراک بگذارید.
مهمترین نکته در ایجاد ارتباط، عبارت از مراقب بودن نسبت به فرد داغدیده و در دسترس بودن شما به عنوان یک فرد حمایت کننده می باشد.
- “من به خاطر زیان و ناراحتی شما متاسف هستم.” هر چند که این عبارت بیشتر به یک کلیشه تبدیل شده است، ولی همچنین یک روش ساده و مختصری برای بیان کردن همدلی تان می باشد. در صورتی که شما می خواهید یک اظهار همدلی در رابطه با زیان یک فردی داشته باشید، گفتن این مورد به شخص که “من به خاطر زیان شما ناراحت هستم”، می تواند باعث شود که فرد اهمیت قائل شدن شما نسبت به خودش را درک کند.
- · “من به شما فکر می کنم/ من در فکر شما هستم.” اجازه بدهید که فرد بداند شما نسبت به مشکل عاطفی موقعیت موجود مطلع می باشید، چرا که این مورد به فرد داغدیده کمک می کند تا در تجربیات خودش، احساس انزوای کمتری بکند و اهمیت دادن شما و تفکر شما نسبت به فرد داغدیده، به وی کمک خواهد کرد که وی احساس انزوای کمتری داشته باشد.
- · “او یک فرد فوق العاده ای بود.”
- · “من دلتنگ وی خواهم شد.”
- · “این شرایط برای شما سخت خواهد بود“. تایید کردن درد و سوگواری که فرد داغدیده احساس می کند، می تواند کاملا تسلی بخش باشد. اکثر افرادی که یک زیان را تجربه می کنند، در احساسات خودشان احساس تنهایی و انزوا می کنند و تایید مشکل عاطفی موقعیتی که وجود دارد، می تواند به فرد داغدیده کمک کند تا احساس تنهایی کمتری داشته باشد.
- من شما را دوست دارم”. در صورتی که شما به اندازه کافی به یکدیگر نزدیک باشید، یادآوری این مورد به فرد داغدیده که شما او را دوست دارید، می تواند تاثیر قابل توجهی داشته باشد. سوگواری می تواند منجر به ایجاد احساس تنهایی در فرد شود، و شما از طریق یاد آوری این مورد به آنها که شما دوستشان دارید و به خاطر آنها در کنارشان حضور دارید، به آنها یادآوری خواهد کرد که تنها نیستند.
- · “زمانی که آماده باشد، من می خواهم پیش شما بیایم تا شناخت بهتری را نسبت به فرد فوت شده به دست بیاورم.” در صورتی که شما فرد فوت شده را نشناسید، گوش دادن به حرف های فرد داغدیده نه تنها منجر به مشخص شدن اهمیت شما نسبت به آن فرد می شود، بلکه همچنین می تواند یک سری از فشارهای مربوط به تعاملات موجود را کاهش دهد. فرد داغدیده را مطلع کنید که شما به خاطر وی در آنجا حضور دارید، چرا که این مورد باعث خواهد شد که آنها در زمان های استرس زا و دردناک، راحت باشند.
- به اشتراک گذاری خاطره مربوط به شخص فوت شده.
مواردی که نباید به فرد تجربه کننده یک زیان بگویید
اکثر افراد نسبت به گفتن موارد اشتباه به فرد تجربه کننده یک زیان، ترس دارند.
به دلیل اینکه فرد داغدیده معمولا احساس ناامیدی می کند و احساسات عاطفی بالایی دارد، این شرایط برای وی سخت خواهد بود.
سه قاعده ای که در حین مشخص کردن مواردی که نباید بگویید وجود دارند، عبارتند از:
- انکار نکنید که فرد فوت شده، مرده است.
- انکار نکنید که فرد داغدیده، دارای درد عاطفی می باشد.
- انکار نکنید که این مرگ می تواند منجر به ایجاد تغییر در زندگی یک فردی شود.
- “من می دانم که چه احساسی دارید.” هر چند که این مورد می تواند همانند یک جمله همدلانه به نظر برسد، ولی در اغلب مواقع می تواند تاثیر متضادی داشته باشد. هر شخصی به صورت متفاوتی زیان و سوگواری را تجربه می کند، و شما باید فرد داغدیده را تشویق کنید تا تجربه منحصر به فرد خودش را از زیان داشته باشد. یک روش بهتر برای بیان کردن همدلی شما می تواند عبارت از این جمله باشد که “در صورتی که می خواهید نسبت به احساساتی که دارید صحبت کنید، من آمادگی شنیدن آن را دارم.”
- · “او در یک مکان بهتری می باشد.” به جز در شرایطی که شما مطمئن باشید فرد فوت شده و فرد داغدیده نسبت به زندگی بعد از مرگ اعتقاد دارند، این جمله کارایی مناسبی نخواهد داشت. در حالی که ما می خواهیم به افرادی که در سوگواری هستند، کمک کنیم، ولی این سوال در اغلب مواقع باعث خواهد شد که فرد مواجه شده با چالش، یک حالت غیر واقعی و دروغین به خودش بگیرد.
- · “الان شما می توانید به زندگی خودتان برگردید.” مرگ، به خصوص بعد از یک بیماری طولانی و دردناک، می تواند به عنوان یک مورد تسکین دهنده به نظر برسد. با این وجود، فرد داغدیده برای سوگواری کردن به یک مکان و زمان مناسبی نیاز دارد. با فراهم کردن زمان و مکان مناسب مورد نیاز برای سوگواری، از فرد داغدیده حمایت کنید.
- · “من نمی دانم که در صورت فوت یکی از نزدیکان من (که نسبت آن با شما مشابه نسبت فرد فوت شده با فرد داغدیده می باشد)، چه کاری انجام می دادم.” هر چند که این جمله می تواند به صورت خاص در مورد شما درست باشد، ولی منجر به ایجاد راحتی برای فرد داغدیده نخواهد شد. در واقع، این مورد حتی می تواند باعث شود که فرد داغدیده احساس انزوای بیشتری را در سوگواریش داشته باشد. در مقابل، تلاش کنید که عمق زیان صورت گرفته را تایید بکنید و به آن فرد اطلاع بدهید که شما به عنوان یک منبع راحتی و به عنوان یک حامی، در کنار وی قرار دارید.
- · “حدقل مرگ صورت گرفته کاملا سریع بوده است، به همین دلیل هیچ دردی وجود نداشت / درد صورت گرفته آنقدر آهسته بوده است که شما شانس خداحافظی کردند داشته اید.” مرگ به صورت باور نکردنی سخت می باشد و نوع صورت گرفتن آن هیچ اهمیتی ندارد. هر چند ممکن است شما بخواهید که به فرد کمک کنید تا قسمت های بالاتر را در نظر داشته باشد، ولی شاید نیاز داشته باشد که یک زمانی را سوگواری کند.
- ·”نگران نباشید، شما به زودی احساس بهتری به دست خواهید آورد.” در حالیکه ممکن است شما بخواهید به فرد داغدیده کمک کنید که به سمت آینده نگاه بکند، ولی در نظر گرفتن زمان و مکان مناسب برای فرد داغدیده به منظور تجربه کردن احساسات خودش، اهمیت زیادی دارد. هیچ فشاری را برای خارج شدن از آن شرایط به وی تحمیل نکنید.
به فردی که خود آسیب زنی می کند، چه چیزی را باید بگوییم؟
کنترل کردن خود آسیب زنی توسط فرد درمانجو می تواند کاملا سخت باشد و ممکن است انجام دادن این کار زیاد طول بکشد.
در صورتی که فرد بگوید که می خواهد اقدامات خود آسیب زنی خودش را متوقف کند، در این شرایط، مطرح کردن روش های کاهش تدریجی خود آسیب زنی می تواند مفید باشد. متخصصان سلامتی این مورد را به حداقل رسانی آسیب می دانند، چرا که هم منجر به کاهش شدت خود آسیب زنی می شود و هم تعداد اقدامات خود آسیب زنی را کاهش می دهد.
نکته مهمی که در این رابطه وجود دارد، عبارت از این مورد می باشد که فرد نیاز خواهد داشت تا یک روش متفاوتی را برای بروز عواطف خودش پیدا کند.
یک سری اقدامات ساده ای که شما می تواند برای فرد خود آسیب زن انجام بدهید، عبارتند از:
- از آنها بپرسید که چه احساسی دارند
- نسبت به آنها هیچ نوع قضاوتی نداشته باشید
- باعث نشوید که آنها در مورد تاثیر خودشان بر روی سایر افراد، احساس گناه بکنند
- به فرد خود آسیب زن اطلاع دهید که شما می خواهید به حرف های آنها گوش دهید و احساسات آنها را در زمانی که آمادگی و توانایی مناسبی برای صحبت کردن داشته باشند، بشنوید.
- زمانی که آنها با شما صحبت می کنند، نسبت به مواردی که فرد می گویید، با احترام و به صورت دلسوزانه برخورد کنید، هر چند که ممکن است که شما مواردی که آنها انجام می دهند را نپذیرید، یا پذیرش این موارد برای شما سخت باشد.
- اولتیماتوم هایی همانند “در صورتی که شما خود آسیب زنی را متوقف نکنید، باید بیرون بروید” را به آنها ندهید. این روش مفید نمی باشد و کارایی مناسبی نخواهد داشت.
- این نکته را مد نظر داشته باشید که توقف خود آسیب زنی یک فرآیند طولانی مدت و سختی می باشد. مطلع باشید که یک فرد تنها در زمانی خود آسیب زنی را متوقف خواهد کرد که برای انجام دادن آن، آمادگی و توانایی مناسبی داشته باشد.
من به چه نحوی می توانم به دوستم که داغدیده است و از از من فاصله زیادی دارد، کمک کنم؟
هر شخصی به صورت مجزایی نسبت به سوگواری واکنش نشان می دهد، ولی یک موردی که در سطح گسترده ای استاندارد می باشد، عبارت از این مورد است که فرآیند سوگواری همواره دارای یک سری فراز و نشیب هایی می باشد.
ممکن است که شما برای یک لحظه این تفکر را داشته باشید که همه چیز را تحت کنترل دارید، ولی زمانی که شما با یک مورد ناراحت کننده بعدی مواجه می شوید، این شرایط برای شما آنقدر ناامید کننده باشد که نتوانید به تنهایی از آن شرایط خارج شوید.
زمانی که یکی از دوستان نزدیک شما عشقش را از دست می دهد، مشاهده کردن آنها در حین عبور کردن از مراحل مختلف سوگواری، می تواند کاملا ناراحت کننده و سخت باشد.
شما در این شرایط آرزو خواهید داشت که درد ها و ناراحتی های دوستتان را از بین ببرید.
تمایل خواهید داشت که یک کاری را برای راحت شدن دوستتان انجام دهید.
ولی شما می دانید که این چالش مربوط به شما نمی باشد، و زمانی که دوستتان به شما نیاز دارند، هر کاری که می توانید برای آنها انجام خواهید داد.
مورد سخت تر نسبت به همراهی کردن دوستتان در این مرحله از زندگی، عبارت از تلاش کردن برای انجام دادن این کار در زمانی می باشد که شما در یک مکان متفاوتی زندگی می کنید.
خوشبختانه تکنولوژی موجود یک سری روش هایی را برای چت ویدئویی و پیام متنی در اختیار قرار داده است که شما صرف نظر از محلی که در آن زندگی می کنید، می توانید با یکدیگر ارتباط برقرار کنید.
همچنین اولویت قائل شدن به ارتباط از مسافت طولانی اهمیت زیادی دارد، چرا که این مورد کوچکترین کاری است که می تواند دنیای مربوط به فردی را تغییر دهد که قلب وی در نتیجه از دست دادن یک شخصی (برای مثال، عشقش) شکسته است.
در ادامه شش روش برای کمک به یک دوست از مسافت طولانی بیان شده است که عبارتند از:
- فرستادن هدیه های برای آنها به منظور بیان کردن این مورد که شما به آنها فکر می کنید
حتی فرستادن گل هم کار اشتباهی نمی باشد. سعی کنید که یک دسته گل به محل کار یا محل زندگی آنها بفرستید.
یک متن زیبایی بر روی آن بنویسید تا به آنها یاد آوری کنید که در خاطر شما هستند و به آنها اهمیت می دهید در صورتی که شما برای یک مدتی دوست هم بوده باشید، احتمالا نسبت به مواردی که منجر به راحتی آنها می شوند، مطلع خواهید بود.
تا جایی که می توانید شیرینیجات و خوراکی های مطلوبشان را برایشان بفرستید.
هر چند که استخدام کردن یک پاندا برای تحویل دادن پاکت هدیه ها می تواند احمقانه به نظر به رسد، ولی لبخندی که در نتیجه این کار ایجاد خواهد شد، ارزش زیادی دارد.
- با دوستان نزدیک و اعضای خانواده آنها در ارتباط باشید تا وضعیت آنها را مشاهده کنید
اکثر افرادی که سوگواری می کنند، در بیان کردن دقیق احساسات خودشان و شرایطی که دارند، مشکل خواهند داشت.
ناراحتی موجود آنقدر بر روی آنها تاثیر می گذارد که آنها توانایی ایجاد یک ارتباط صریح را نخواهند داشت و در برخی مواقع، تلاش خواهند کرد که اقدام به دریافت کمک کنند.
مگان دواین[۶]، به عنوان یک نویسنده و مشاوره در حوزه سوگواری بالینی، یک مقاله ای را در رابطه با نحوه کمک به دوست سوگواری کننده نوشته است و در آن بیان کرده است که عدم مراجعه به کمک در زمانی که این افراد به آن نیاز دارند، یک مورد نرمالی می باشد.
این بدان معنا نمی باشد که این افراد به کمک نیاز ندارند، بلکه بعد از تمام شدن انرژی، ظرفیت یا علایق خودشان، به صورت جسورانه ای درخواست کمک می کنند.
به دلیل اینکه شما بر مبنای گفته های آنها به شما، نمی دانید که در واقعیت چه کاری انجام می دهند، با افرادی که به صورت روزمره آنها را می بینند، ارتباط برقرار کنید.
آنها می توانند به شما بگویند که آیا دوستتان می خوابد و تغذیه منظمی دارد.
علاوه بر این، این افراد می توانند شما را مطلع کنند که آیا دوستتان به یک چیزی فراتر از تماس تلفنی نیاز دارد یا چنین نیازی ندارد.
همچنین این کار باعث خواهد شد که شما دوست خودتان را اذیت نکنید و به صورت مکرر از آنها نپرسید که در حال انجام چه کاری هستند.
- در رابطه با زیان صورت گرفته، به صورت صریحی با آنها صحبت کنید
روزل فریدمن[۷] ، به عنوان مدیر اجرایی موسسه بهبود سوگواری[۸] در کالیفرنیا و نویسنده مشترک کتاب راهنمای بهبود سوگواری، معتقد است که “فرد غمدیده نیاز دارد و می خواهد که در مورد اتفاق صورت گرفته و روابطش با آن شخص صحبت کند.
“هر چند که صحبت کردن در مورد فرد از دست رفته در مراحل اول سخت به نظر می رسد، ولی صحبت کردن در مورد این شخص به صورت صادقانه، کل بخش مربوط به این فرآیند می باشد.
کل رابطه دوستی شما می تواند در شرایط سختی قرار داشته باشد، و این مورد فقط یک لحظه دیگری می باشد که شما شجاعت کافی را به دست می آورید و مواردی را مطرح می کنید که صحبت کردن در مورد آنها راحت نمی باشد.
- به صورت کلیشه ای صحبت نکنید
آنها به اندازه کافی شنیده اند که “زمان رفتن آنها بوده است” و “خدا به یک فرشته دیگری نیاز داشت” (یا سایر جملاتی که در این شرایط بیان می شوند).
آنها، به خصوص بعد از مراسم دفن، نیازی به شنیدن این مورد ندارند که عشق شان به یک مکان بهتری رفته است.
دواین معتقد است که “این اظهار نظر های مربوط به آینده، مطلع از همه چیز و موارد پیش پا افتاده کلی، مفید نمی باشند.
باید واقعیت را قبول کرد.”
شرایطی که دوستتان پشت سر می گذارد را تایید کنید و به آنها بگویید که شرایط سخت آنها را می بینید و خداحافظی کردن با فردی که از دست رفته است، کاملا سخت می باشد.
در صورتی که شما از استعاره های مشخص و صریحی استفاده کنید و با آنها صادق باشید، حمایت مورد نیازشان را به آنها ارائه خواهید کرد و این مورد می تواند کمکی باشد که سایر افراد نتوانسته اند ارائه بدهند.
- دوستان متقابل (دو سره ای) که برای کمک کردن نزدیک ترند را تشویق کنید که به فرد سوگواری کننده کمک کنند
زمانی که مرگ صورت می گیرد، ایجاد افسردگی در دوستان متقابل یک مورد کاملا طبیعی می باشد.
شاید آنها مطلع نباشند که به چه نحوی می توانند کمک کنند، بنابراین زمانی که شما نمی توانید به صورت فیزیکی در کنار دوست دچار سوگواری شده حضور داشته باشید، باید وارد عمل شوید و به دوستان متقابل خودتان بگویید که به چه نحوی می توانند به دوست مشترکتان کمک کنند.
شما نیازی ندارید که نقش یک رئیس را برای یک فردی داشته باشید، ولی تعیین کردن هوشمندانه مواردی که باید دوستان متقابل انجام بدهند، یک ایده مناسبی می باشد.
برای مثال، از یک دوست متقابل که در نزدیکی فرد دچار سوگواری شده زندگی می کند، بخواهید که در صورت تمایل داشتن برای پختن شام، یک شب غذای گرمی را با دوست مشترکتان بخورند.
از یک دوست دیگرتان بخواهید که تمیزکاری خانه اش را متوقف کند و هیچ نگرانی برای کمک کردن نداشته باشد.
مدیریت کردن این کارهای کوچک منجر به ایجاد این احساس در شما خواهد شد که شما هم به دوستتان کمک می کنید و این مورد به صورت قطعی باعث خواهد شد که دوستتان احساس مورد توجه قرار گرفتن بکند.
- به آنها بگویید که دوستشان دارد – خیلی زیاد
دوست شما یک شخص مهمی را در زندگیش از دست داده است که یک منبع مهمی از عشق و عواطف بوده است.
هیچ شخص و هیچ چیزی نمی تواند جایگزین این فرد شود، ولی شما می توانید وی را مطمئن کنید که افراد زیادی در اطرافش قرار دارند که همچنان وی را دوست دارند.
پیام ها و تصاویر دلگرم کننده را به آنها بفرستید تا موارد خوبی که در زندگیشان دارند را به آنها یادآوری کنید.
بدون هیچ نوع قضاوتی به حرف های آنها گوش کنید و بعد از آن به آنها بگویید که همچنان دوستشان دارید و موارد صورت گرفته هیچ اهمیتی ندارند.
شما هیچ وقت قادر به رفع هیچ مورد یا علاج کردن ناراحتی آنها نخواهید شد، ولی نشان دادن میزان اهمیت قائل شدنتان به آنها باعث خواهد شد که آنها بدانند که تنها نیستند و بعد از دست دادن عشقشان، زندگی همچنان ادامه دارد.
در صورتی که شما در نزدیک این فرد باشید، انجام دادن این کار راحت خواهد بود – ولی شما همچنان می توانید به آنها بگویید که دوستشان دارید و آنها را مطمئن کنید که به خاطر آنها در آنجا حضور دارید، حتی در صورتی که یک فاصله ای مابین شما وجود داشته باشد.
منبع: مرکز مشاوره
- [۱] Kubler Ross
- [2] On Death and Dying
- [3] John Bowlby
- [4] Biller
- [5] Post Traumatic Stress Disorder
- [6] Megan Devine
- [7] Russell Friedman
- [8] The Grief Recovery
روانشناسان معروف ایران و جهان
درمان اختلال دو قطبی، همه روش های درمان بیماری دو قطبی
طرحواره درمانی
مشاوره اضطرابی چیست؟ هر آن چیزی که نیاز است بدانید.
مشاوره مثبت گرا چیست؟ تکنیک جدید مشاوره شغلی و تحصیلی
استرس پس از سانحه و نشانه های تشخیص
درمان روان پریشی و برنامه های درمانی
درمان اختلالات تجزیه ای و شناختی رفتاری
جدیدترین متد درمان اختلال شخصیت مرزی
سوالات متداول سوگواری
۱ - زمانی که شما می میرید، اولین حسی که از بین می رود، چه حسی خواهد بود؟
فرض بر این است که آخرین حسی که در حین فرآیند فوت از بین می رود، حس شنیداری می باشد، بنابراین فرض نکنید که فرد فوت شده نمی تواند حرف شما را بشنود. به نحوی صحبت کنید که انگار آنها می توانند حرف شما را بشنوند، حتی در صورتی که شما غیر عقلایی یا بی قرار به نظر برسید.
۲ - چه کسی ۷ مرحله مربوط به سوگواری را نوشته است؟
الیزابت کوبلر - راس ۵ (یا ۷) مرحله مربوط به سوگواری و زیان: چرخه سوگ و فرآیند سوگواری. الیزابت کوبلر – راس در کتاب خودش به اسم "در مورد مرگ و مردن"، یک نوع تجربه عاطفی را توصیف کرده است که افراد مواجه شده با مرگ تجربه می کنند. از زمان نوشته شدن کتاب وی، اصطلاحت مشابهی برای توصیف واکنش های افراد نسبت به زیان های عمده بیان شده اند.
۳ - چرا پنج مرحله مربوط به سوگواری اشتباه می باشد؟
این مراحل – انکار، خشمگینی، چانه زنی، افسردگی و پذیرش – فقط در مراحل بعدی و توسط دوستان و اعضای خانواده سوگوار کننده بکار گرفته می شوند و به نظر می رسد یک فرآیند مشابهی را بعد از فوت شدن عشقشان تجربه می کنند. فرآیند سوگواری یک فرآیند ساده ای نمی باشد. ... ممکن است که ما در طول سوگواری دچار لغزندگی بشویم (نتوانیم مراحل سوگواری را به سلامت پشت سر بگذاریم) یا بتوانیم به مرحله پذیرش وارد شویم.
۴ - پنج مرحله مربوط به مشاوره چه مواردی هستند؟
پنج مرحله موجود عبارتند از: • ارتباط و مساعدت درمانی • ارزیابی • شناسایی نقاط قوت • اقدامات درمانی • حالت جهندگی و خاتمه دادن.
۵ - پنج مرحله مربوط به طلاق چه مواردی می باشند؟
۵ نوع عواطف رایجی وجود دارند که افراد در طول پروسه طلاق تجربه می کنند. این مراحل در اغلب مواقع به عنوان ۵ مرحله مربوط به سوگواری مورد اشاره قرار می گیرند. این مراحل شامل انکار، خشمگینی، چانه زنی، افسردگی و پذیرش می باشند. به طور طبیعی، این موارد به عواطف دقیق و ظریف هم توسعه می یابد که بر مبنای وضعیت شما متغیر است.
۶ - معنای چانه زنی در سوگواری چیست؟
الیزابت کوبلر – راس به عنوان یک پزشک آمریکایی، پنج مرحله مربوط به سوگواری را پیشنهاد داده است که در اغلب مواقع از طریق فرآیند سوگواری صورت می گیرند. این مراحل شامل انکار، خشمگینی، چانه زنی، افسردگی و پذیرش می باشند. مرحله چانه زنی می تواند قبل یا بعد از زیان صورت بگیرد و به عنوان یک تلاشی می باشد که در حین آن، برای از بین بردن ناراحتی بحث و چانه زنی می شود.
