توسط کوی دانشگاه تهران از همه نظر جای پر سر و صدایی است. چه سر و صداهای همیشگی که از اتاق‌های کوچک و به هم ریخته‌اش بلند است و چه سر و صداهای بچه‌ها که هنگام درس خواندن گاهی بلند می‌شود. اما کوی چیزهای دیگری هم برای دانستن دارد. در مقاله‌ای که می‌خوانید، با بزرگ‌ترین مجموعه خوابگاهی کشور بیشتر آشنا می‌شوید.
تاسیس و توسعه کوی
دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ بر اساس قانون تاسیس دانشگاه مصوب هشتم خرداد ۱۳۱۳ ایجاد شد. به این ترتیب که از مدارس عالی که در آن زمان وجود داشت (مثل دارالمعلمین عالی، مدرسه حقوق و علوم سیاسی، مدرسه عالی طب) تشکیل شد و به سرعت اجزای مختلف آن ایجاد شد.
خوابگاه یکی از این اجزا بود که برای دانشگاه تهران در نظر گرفته شد. این بخشی از خبری است که در مورد اختصاص خوابگاه به دانشجویان دانشگاه تهران در زمان تاسیس کوی منتشر شده بود: چون وضع مسکن دانشجویان که برای تحصیل به تهران می‌آیند، رضایت‌بخش نبود، از این رو به موجب استدعای جناب آقای رئیس دانشگاه تهران، امیرآباد با تمام لوازم و وسایل آن خریداری و به دانشگاه اعطا گردید و بعضی از اتاق‌های نیمه‌تمام و غیرمناسب آن نیز تعمیر شد تا موجبات آسایش دانشجویان در آنها فراهم گردد. اکنون در حدود ۷۱۲ نفر از دانشجویان دانشگاه در کوی دانشگاه سکونت دارند و از مسکن مناسب و سایر مزایا استفاده می‌نمایند.
چون اکثر دانشجویان دانشکده‌های تابع دانشگاه تهران به ویژه کسانی که از شهرستان‌ها برای تحصیل به تهران می‌آیند، از نظر محل سکونت فوق‌العاده در مضیقه هستند و در خوابگاه‌های موجود در کوی دانشگاه نیز که غالبا احتیاج به تعمیر و تجدید بنا دارند، بیش از گنجایش آنها دانشجو ساکن هستند، دانشگاه از مدتی پیش در صدد برآمد که بر تعداد خوابگاه‌های دانشجویان در امیرآباد بیفزاید و خوابگاه‌های قدیمی را نیز تعمیر و تکمیل نماید تا دانشجویان بتوانند در آنجا به راحتی سکونت نمایند و به امور تحصیلی خود بپردازند. پس از بررسی‌ها تصمیم گرفته شد از محل صرفه‌جویی‌ها و سایر اعتباراتی که تحصیل خواهد شد، به منظور فوق تحقق بخشد.
از هفته گذشته ساختمان دو خوابگاه مجهز برای دانشجویان در کوی دانشگاه آغاز گردید و با کوششی که جهت حسن جریان و تسریع در ساختمان آنها به کار می‌رود، احتمال دارد این دو ساختمان تا سال تحصیلی آینده آماده گردد و مورد استفاده دانشجویان قرار گیرد.
دانشگاه قسمتی از اتاق‌های باشگاه دانشجویان را که محل برگزاری ضیافت‌های رسمی دانشگاه است، برای سکونت دانشجویان خارجی که برای تکمیل تحصیلات خود در رشته زبان و ادبیات فارسی همچنین فراگرفتن فنون و علوم دیگر به تهران آمده بودند، در نظر گرفت. در سال ۱۳۳۶ دکتر فرهاد که رئیس وقت دانشگاه بود، در بازدید از کوی به دانشجویان وعده احداث چند خوابگاه جدید را هم داد.
توسعه قسمت‌های مختلف کوی هم داستانی طولانی دارد. در زمان ریاست احمد بهمنش در کوی هسته اولیه ساختمان‌های کوی دانشگاه با کارکرد خوابگاهی شکل گرفت. ساختمان‌های ۹، ۸، ۷، ۶، ۵، ۴، ۳ و کتابخانه مرکزی کوی در این دوره ایجاد شدند. در دوره‌های بعدی هم توسعه کوی ادامه پیدا کرد. مجموعه فرهنگی الغدیر، سالن ورزشی شهید نوروزی، مرکز بهداشت کوی، گلخانه کوی و سایر امکانات هم به این مجموعه اضافه شد. بعد از انقلاب هم در تغییر کاربری، ساختمان‌های خالی و بدون استفاده (که بعضا بازمانده ارگان‌های رژیم قبل بود) به خوابگاه دانشجویان تبدیل شدند که از مجموع ۴۲ ساختمان، چهار ساختمان به دانشگاه تهران رسید. بعد از آن هم به خاطر نیاز به فضای بیشتر و کمبود جا در کوی ساختمان‌های پراکنده‌ای در سطح شهر به عنوان خوابگاه مورد استفاده قرار گرفتند.
در کتاب دانشگاه تهران، شناسان ۱۳۷۸ آمده:
خوابگاه‌های دانشگاه در حال حاضر به صورت پراکنده در سطح شهر و یا به شکل مجتمع‌های مسکونی با ۲۱۳۲ اتاق مجردی و ۴۰۸ اتاق متاهلی در حال حاضر ۱۰۰۰۰ دانشجو را در اتاق‌های یک دو یا سه نفره سکونت داده است. هر ساختمان دارای اتاق مطالعه، تلویزیون، آشپزخانه و حمام است. در هر اتاق به هر دانشجو میز مطالعه، تخت‌خواب، کمد و قفسه کتاب شخصی تعلق می‌گیرد. در مجتمع‌های مسکونی، تسهیلات ضروری شهری از قبیل نانوایی، خشکشویی، فروشگاه، آرایشگاه، خیاطی، کفاشی و… در نظر گرفته شده که ارزان‌تر از قیمت‌های موجود در سطح شهر ارائه خدمات می‌نمایند. سینما، ویدئوکلوپ، نوارخانه، کمیته کوهنوردی، سالن‌های ورزشی و والیبال، بسکتبال، فوتسال، استخر شنای روباز و… و مراکز آموزشی کامپیوتر، تئاتر، مکالمه و ترجمه زبان انگلیسی و… برنامه‌هایی را برای اوقات فراغت و لذت بردن از زندگی جمعی را در کوی دانشگاه تعبیه دیده‌اند. مرکز اورژانس کوی همه روزه از ساعت ۱۹ شب لغایت هفت صبح جهت خدمات درمانی و رسیدگی به فوریت‌های پزشکی دانشجویان ساکن خوابگاه‌های فعالیت می‌نماید. کوی دانشگاه دارای نمازخانه بزرگی است که علاوه بر برگزاری نماز و مراسم مختلف مذهبی، محلی برای سازماندهی فعالیت‌های مختلف دانشجویان ساکن کوی و همچنین برگزاری اردوهای زیارتی و سیاحتی می‌باشد. در طی روز سرویس‌های ایاب و ذهاب برای دانشجویان برقرار است.
البته خیلی ذوق نکنید. همه اینها امکاناتی است که قرار بوده وجود داشته باشد، اما این را که واقعا چقدر وجود دارند و چقدر مرتب و منظم ارائه می‌شوند، باید از غرغرهای همیشگی دانشجویان کوی حدس زد. دانشجویانی که الان تعدادشان بیشتر هم شده. یعنی ۴۹۰۰ پسر در ۲۳ بلوک، ۴۲۵۰ دختر در ۱۰ بلوک که قطعا امکانات بیشتری هم نسبت به قبل لازم دارند.
مقررات کوی
در هر مقطعی مقررات مختلفی برای سکونت در کوی وجود داشته. در آیین‌نامه‌ای که اول مهر ۱۳۲۵ تصویب شده بود، پذیرش دانشجویان در کوی به این ترتیب بود: نخست برای داوطلبان لیسانس دبیری که از مزایای شبانه‌روزی دانشسرای عالی استفاده می‌کنند یا کمک هزینه تحصیلی دریافت می‌دارند و همچنین دانشجویانی که طبق آیین‌نامه مخصوص عنوان دانشجویان برگزیده را حائز گردیده‌اند، محل سکونت تامین می‌شود. پس از آن بقیه محل‌های سکونت بین دانشکده‌ها به نسبت تعداد دانشجویان هر دانشکده در سال قبل تقسیم می‌شود. با رعایت این نکته که چون احتیاجات فعلی کشور به دانشجویان پزشکی و فنی و علوم زیادتر است، سهم هر یک از این دانشکده‌ها نسبت به دانشکده‌های دیگر دوبرابر منظور می‌شود.
طبیعتا ازآن زمان تا حالا مشکل جا تا حدی حل شده و به دانشجویان تمام رشته‌ها خوابگاه تعلق می‌گیرد. گرچه باید یک جوری با زندگی ام‌پی‌تری چند نفره در اتاقی کوچک سر کنند، اما به هر حال سقفی بالای سرشان دارند. البته در آن زمان هم مثل حالا این سقف مفت و مجانی نبود و هزینه‌هایی داشت: استفاده از محل سکونت و رستوران و سایر وسایلی که در کوی دانشگاه به اختیار دانشجو گذاشته می‌شود، اساسا غیرمجانی است و قیمت‌های اعلام شده باید بی چون و چرا پرداخته شود. کوی دانشگاه به هیچ عنوان بین دانشجویان از این جهت تبعیض قائل نخواهد شد. دانشجویانی که مستحق کمک مالی هستند، باید به دبیرخانه دانشگاه مراجعه نموده، مطابق مقررات خاصی از کمک‌های مادی استفاده نمایند.
استفاده از خوابگاه در تابستان هم از همان موقع‌ها دردسر داشته، اما به هر حال از الان خیلی راحت‌تر بوده. طبق آیین‌نامه فقط کافی بود دانشجو تا بیستم خرداد اقامتش در تابستان را به سرپرست خوابگاه اطلاع دهد. اما ماندن در خوابگاه در فصل تابستان برای دانشجوهای امروزی شرایط خاصی دارد.
برای سکونت در کوی در تابستان امسال فقط دانشجویان دکترای تخصصی، دانشجویان ارشد روزانه‌ای که طرح پیشنهادی پایان‌نامه‌شان به تصویب رسیده باشد، دانشجویان ترم آخر کارشناسی که واحد کارآموزی داشته باشند و تا پایان تابستان فارغ‌التحصیل می‌شوند و یا دانشجویانی که حداکثر شش واحد درسی برای تابستان داشته باشند، می‌توانند تابستان را در کوی بمانند.
اما اسم کوی دانشگاه با فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی در ایران گره خورده. قبل از انقلاب و حدودا از زمان ریاست دکتر قندچی در کوی مشکلاتی برای مسئولان خوابگاه به وجود آمد.
منبع: مقالات کانون مشاوران ایران
